Eind mei jl. vertelde ik al dat ik geïnteresseerd ben in het heelal en dat ik het jammer vind dat ik de foto’s hiervan niet kan zien. In de nieuwsbrief van Oogvereniging Noord-Holland zag ik dit voorjaar een aankondiging voor een bezoek aan Volkssterrenwacht Orion in Bovenkarspel. Zij bieden rondleidingen voor mensen met een beperking. Er is een speciaal programma gemaakt voor blinden en slechtzienden, waarbij vele facetten van ons zonnestelsel voelbaar in beeld worden gebracht. Ondanks dat ik eind april al een bezoek gepland had staan aan een sterrenwacht in Utrecht voor een speciale rondleiding voor blinden en slechtzienden, besloot ik me toch op te geven. Je weet immers nooit of je wat nieuws hoort of ziet op een andere locatie.
Hieronder lees je mijn impressie van het bezoek aan Volkssterrenwacht Orion in Bovenkarspel op woensdag 21 juni 2023.
In mijn blogpost ‘Impressie > Sterrenkijken met handen en oren in Utrecht’ deel ik mijn ervaringen bij Sterrenwacht Sonnenborgh in Utrecht.
Vervoer
Bovenkarspel is voor mij maar een paar treinstations verderop. In de trein tref ik een paar andere deelnemers uit Hoorn. Met mijn blindengeleidehond, Tarka, word ik om 13.20 uur door een vrijwilliger van de sterrenwacht opgehaald op het perron van station Bovenkarspel Flora. We moeten een paar minuten met de auto. De man is gek op honden en Tarka mag lekker op de achterbank zitten. Onderweg vertelt hij over zichzelf en de historie van de sterrenwacht. Hij is gepensioneerd schipper en is al vanaf het begin betrokken bij de sterrenwacht. Ze begonnen ooit op een veldje met een paar telescopen. Voorbijgangers stelden vragen. Uiteindelijk kregen ze een locatie aangeboden. Ze delen nu het gebouw met een restaurant. Op de bovenverdieping is de sterrenwacht.
Als we uit de auto stappen, krijgt Tarka water aangeboden van de vrijwilliger en laten we haar kort uit. Binnen klinkt het aardig druk. Wij gaan echter met een kleine lift naar boven, waar het een stuk rustiger is.
Tarka en ik worden naar een tafel achter in de ruimte gebracht, waar Tarka lekker rustig kan liggen. Er is koffie en thee en er wordt kennis gemaakt.
Alle deelnemers krijgen een eigen tafel en worden ondersteund door een vrijwilliger. Mijn persoonlijke vraagbaak voor deze dag is de enthousiaste man die mij van het station haalde.
In mijn blogpost ‘De kunst van het afleiden’ lees je over een ontmoeting die ik had in de trein richting Bovenkarspel.
Inleiding
Rond 14.00 begint het officiële programma. Iedereen stelt zich voor, waarna we wat meer over het ontstaan van de sterrenwacht horen. Er wordt verteld wat er in de ruimte waarin we nu zitten te doen en te zien is. De sterrenwacht heeft veel, grotendeels zelfgemaakte, voelbare modellen van het heelal en ons sterrenstelsel.
Privé college
Na de plenaire inleiding krijgt iedereen een privé college van de door hen toegewezen vrijwilliger. Mijn vraagbaak vraagt waarover ik meer wil horen of wat ik wil zien. Help! Keuzestress. Dit is onverwacht en ik kan, mede omdat ik niet weet wat er allemaal is, geen keuze maken.
Mijn sterrenbeeld
Ik zeg: ‘Kies jij maar iets waarvan je het leuk vindt om over te praten.’
Hij loopt weg, maar komt al snel terug met de vraag: ‘Wat is je sterrenbeeld?’
‘Ik ben steenbok,’ zeg ik twijfelend.
Hij komt terug met een voelbare afbeelding van het sterrenbeeld Steenbok (Capricornus). Natuurlijk, dat is een echt sterrenbeeld aan de hemel! Suf, dat ik die link even niet had gelegd. Steenbok staat voor ons altijd vrij laag boven de horizon, heb ik wel eens gelezen. De naam betekent gehoornde geit. Ik heb thuis een overzicht met alle sterrenbeelden in reliëf, maar was alweer vergeten hoe mijn sterrenbeeld eruitziet.
De namen van de sterrenbeelden zijn al heel oud en ik verbaas me er nog steeds over hoe ze hier een steenbok in zien. Je moet wel enorm veel fantasie hebben om er een beest uit te halen.
Schaalmodellen, afbeeldingen en objecten
Het volgende item is een schaalmodel van een raket. Leuk om dat eens tot in detail te bekijken. Wat zijn die verbazingwekkend groot zeg! Hij zit er wel redelijk uit als in mijn verbeelding. Al is hij dunner dan ik dacht. Als ik aan een raket denk, komt bij mij als eerste het beeld op van de raket uit de tekenfilmserie van Kuifje.
In mijn blogpost ‘Hoe weet ik met mijn visuele beperking hoe dingen eruitzien?’ lees je hoe ik me een beeld van iets kan vormen ondanks dat ik het niet zie.
De volgende anderhalf uur volgt het ene interessante onderwerp het andere op met vrijwel allemaal voelbare modellen van geweldige kwaliteit en detail. Ik krijg o.a. een model van de zon te voelen waarop de zonnevlammen voelbaar zijn gemaakt. Ondertussen is een andere deelnemer aan onze tafel aangeschoven. We krijgen voelbare afbeeldingen voor ons van een komeet met zijn staart, het oppervlak van Mars en onze maan, de banen van onze planeten en afbeeldingen van de sterren van het heelal (wij zitten ergens aan de rechterrand).
Verder zijn er voelbare objecten, zoals een meteoriet, satelliet en astronaut.
Sterrenbeeld Orion
De middag is natuurlijk incompleet als ik niet weet hoe het sterrenbeeld Orion eruitziet.
Zodra ik de voelbare afbeelding onder mijn vingers heb, realiseer ik me dat ik deze jager in april in Utrecht al had gevoeld. Was alleen vergeten dat dit Orion was. Deze vrijwilliger legt echter de nadruk op andere details dan die ik in Utrecht hoorde, waardoor mijn kennis weer iets groter wordt.
Ondertussen hoor ik mensen langs ons heen lopen naar een weegschaal. Je kunt jezelf daarop wegen en aan de hand van een lijst met informatie zien hoe zwaar je bijvoorbeeld op de maan zou wegen.
Venus, Poolster en de steelpannetjes
Mijn tafelgenoot vraagt aan de vrijwilliger wat de heldere ster is die de laatste tijd duidelijk zichtbaar is als het donker is. Ik denk de Poolster, maar het blijkt de planeet Venus te zijn. Maar waar staat de Poolster en welke ster is dat eigenlijk? De vrijwilliger pakt er de voelbare afbeeldingen van de Grote Beer (Ursa Major) en Kleine beer (Ursa Minor), ook wel steelpannetjes genoemd, bij en legt ze in de juiste positie op tafel. De steelpan van de Grote Beer staat richting het noorden op zijn kop. De twee buitenste sterren van de kom van de steelpan wijzen de weg naar de Poolster. Verleng
de afstand tussen deze twee sterren ongeveer vijfmaal. Daar is de Poolster. Dit is gelijk het begin van de steelpan van de Kleine Beer.
Ik dacht altijd dat de poolster een zeer heldere ster is, maar dat blijkt niet zo te zijn. Wel bevindt hij zich altijd op dezelfde plaats en lijkt het of de andere sterren er omheen draaien.
Afsluiting
De groep begint al aan de afsluiting als wij nog snel de telescoop gaan bekijken. Ik heb er in april eentje gezien, maar deze is weer net anders. Tijdens het verlaten van de koepel vestigt onze gids onze aandacht op een replica van het skelet van een dinosauruskop. Volgens mij heb ik er ooit als kind eentje aangeraakt, maar die kennis was ik al lang weer kwijt. Ik verbaas me vooral over de grote tanden van deze planteneter.
Terug bij de tafel krijg ik nog een kop thee met een verrukkelijk koekje. Mijn vrijwilliger zit heerlijk op zijn praatstoel en vertelt door over het heelal. Als er nog maar een paar deelnemers over zijn, biedt mijn gids aan ons met de auto een lift naar Hoorn te geven. We maken hiervan dankbaar gebruik.
Conclusie
In anderhalf uur heb ik heel wat gehoord en aangeraakt met betrekking tot het heelal. Achteraf duizelde het me van alle informatie. Het was fijn dat iedereen een eigen vrijwilliger had en daardoor die dingen kon bekijken die hen het meest interessant leken.
Ik ben enorm onder de indruk van alle voelbare modellen. Ik had een kleine sterrenwacht verwacht en daardoor had ik lage verwachtingen van wat ze konden bieden. Ze hebben mijn verwachtingen ruimschoots overtroffen. Ze deden me versteld staan van hoeveel voelbare modellen ze hebben. En van de kwaliteit en de liefde waarmee die gemaakt zijn. Ze doen hierbij zeker niet onder voor de maandelijkse rondleiding voor blinden en slechtzienden bij Sterrenwacht Sonnenborgh in Utrecht.
In die anderhalf uur heb ik lang niet alles gezien wat ze te bieden hebben. Er waren nog meer modellen van zaken uit ons heelal, maar ook diverse fossielen, zoals een slakkenhuis, dino-ei, dinovoetafdrukken, trilobiet, versteend hout, e.d. die je mag voelen. Alleen daarvoor al ga ik nog eens terug.
Meer weten?
Volkssterrenwacht Orion verzorgt op afspraak rondleidingen voor mensen met een beperking, waaronder blinden en slechtzienden. Wil je meer weten over Sterrenwacht Orion of wil je een rondleiding boeken? Klik dan hier om naar hun website te gaan.
Nooit meer een Tikje Anders blog missen?
Blijf per e-mail op de hoogte van nieuwe Tikje Anders blogs. Vul je e-mailadres in in het invoerveld onderaan deze pagina en druk op de knop ‘Abonneren’. Of kijk hier voor meer info.
Volg Tikje Anders ook via Twitter, Facebook en Instagram.