Tikje Anders

Om de vrijdag blog ik over hoe ik dingen aanpak met mijn visuele beperking. Het betreft zaken die mensen aan mij vragen of juist niet durven vragen. Deze keer: Hoe doe ik de administratie en handel ik financiële zaken af met mijn visuele beperking?

 

Vooroordelen

‘Jij hebt zeker een bewindvoerder die jouw administratie doet.’
Nou, mooi niet! Dit kun je als visueel gehandicapte grotendeels zelf doen.

 

Vooraf

Deze blog heb ik geschreven aan de hand van een interessante lezersvraag.

Hallo,
Heel interessant, je blog.
Een vraagje : hoe hou je je administratie op orde en hoe volg je je financiële zaken op ?
Bedankt alvast om te delen.
Katrien

Net als bij veel van de andere Hoe-doe-je-dat-vragen is mijn manier van werken in de loop der jaren veranderd doordat er technische ontwikkelingen waren en door mijn verminderde gezichtsvermogen. Toen ik nog iets zag, deed ik het anders dan nu. Ook mijn woonsituatie heeft veranderingen met zich meegebracht. In de tijd dat ik nog kon zien, was ik vrijgezel en woonde alleen, terwijl ik tegenwoordig samenwoon met mijn ziende partner.

In de blog ‘Hoe leg ik uit wat ik als blinde of slechtziende zie?’ lees je wat ik vroeger zag en wat ik nu nog zie.

Het antwoord op de vraag heb ik opgedeeld in blokjes die een eigen kopje hebben. Hieronder lees je hoe ik de administratie doe en mijn financiële zaken afhandel met mijn visuele beperking.

 

Administratie

Ondanks dat ik op mijn achttiende nog iets zag, las ik wat ik kon het liefst in braille. Helaas bieden zorgverzekeringen, de overheid en verzekeringsmaatschappijen deze optie niet aan. Om mijn post te lezen maak ik daarom gebruik van hulpmiddelen of hulptroepen. De manier waarop ik dit doe is in de loop der jaren door diverse omstandigheden, waaronder mijn gezichtsvermogen, veranderd.

 

Administratie doen met 2% zicht

Op mijn achttiende woonde ik nog bij mijn ouders. Mijn moeder leerde me hoe ik mijn administratie moest doen. Ze had een grote ordner met al mijn administratie tot dan toe voor me. Alles was netjes verdeeld over tabbladen. Samen hebben we de tabbladen in mijn Perkins brailletypmachine voorzien van brailletitels, zodat ik zelf de juiste secties in de map terug kon vinden om mijn post op te ruimen.

In het begin deden we mijn administratie samen. Mijn moeder las het voor en ik ruimde het op op de juiste plek in de map. Later las ik mijn administratie zelf met behulp van mijn tv-loep en stopte het dan op de juiste plek in mijn map. Een tv-loep is een groot apparaat met een beeldscherm waaronder een camera hangt. Op het scherm verschijnt hetgeen wat de camera ziet in het groot. Met behulp van knoppen kun je de grote van de letters, achtergrondkleur en de kleur van de letters aanpassen. Mijn loep projecteerde de tekst met gele letters van ongeveer 5-10 cm hoog op een zwarte achtergrond.
Toen ik op mezelf woonde, bleef ik mijn administratie zo doen.

 

Tips bij het zelf lezen van post

Een hele brief lezen onder de tv-loep kost veel energie. Na enige tijd ontwikkelde ik trucjes om mijn energie te sparen. Een aantal hiervan waren:

• Om te weten van wie de brief was, keek ik eerst naar het logo op de envelop. Zo wist ik wat ik kon verwachten als ik de brief openmaakte.
• Sommige post herhaalt zich, waardoor ik meteen wist waarover het ging en waar op de pagina ik de belangrijke informatie stond. Een betalingsverzoek bijvoorbeeld van het CAK had altijd op dezelfde plek staan hoeveel ik moest betalen. Ook post van de belastingdienst had een eigen structuur.
• Al snel merkte ik dat de eerste alinea in een brief inleidende informatie bevat. Om mijn energie te sparen, begon ik daarom altijd, na het lezen van het onderwerp, eerst met het lezen van de tweede alinea. In de enkele keren dat ik dan niet snapte waarover het ging scrolde ik iets omhoog om alsnog de eerste alinea te lezen. Veel post is veel blabla met ingewikkelde woorden en lange zinnen.
• Veel brieven hebben kopjes om het de lezer makkelijker te maken. Hier maakte ik dankbaar gebruik van, zodat ik de onnodige zinnen snel kon overslaan en kon beginnen bij het belangrijkste onderdeel.
• Ik zorgde ervoor dat ik zo min mogelijk (onzinnige) post kreeg. Ik hoefde als zeer slechtziende geen aanbiedingen over autoverzekeringen van mijn verzekeringsmaatschappij. Als een organisatie mij reclame post stuurde, belde ik ze op met het verzoek dit niet meer te doen. Ze zetten dan in hun systeem aan vinkje aan dat je alleen post wilt ontvangen die gaat over de producten die je afneemt.
• Op mijn brievenbus had ik een ja/nee sticker, om de reclamefolders buiten de deur te houden. Als de stadskrant niet nuttig was geweest voor in de kattenbak, had ik gekozen voor een nee/nee sticker.

 

Administratie doen zonder gezichtsvermogen

Sinds 2014 zie ik alleen het verschil tussen licht en donker. Dit maakte dat ik dingen die ik al jaren op dezelfde manier deed, en waar ik trucjes voor had, ineens anders moest doen. Zo ook de administratie. Mijn post kon ik niet meer met mijn tv-loep lezen. De post liet ik voorlezen door mijn ouders als ze op bezoek kwamen of door mijn vriend.

In de loop der jaren heb ik diverse apps geprobeerd om teksten te laten voorlezen. Een voorbeeld hiervan is de app KNFB-reader. Je maakt dan een foto van de tekst en je iPhone leest het voor. Ik vond het echter een gedoe een goede foto te krijgen. Hoe hoog moet je je toestel houden om het papier goed in beeld te hebben? Houd ik mijn toestel niet te veel naar links of rechts? De app gaf hierbij instructies, maar ik vond dat het allemaal te veel tijd kostte. Ik heb daarom bij Koninklijke Visio informatie ingewonnen over een voorleesscanner. Dit is een apparaat, waar je je vel papier in legt en dat direct voorleest wat erop staat. Dit hulpmiddel is echter duur en wordt niet vergoed door de zorgverzekeraar. Daarom heb ik uiteindelijk een ScanBox gekocht. Dit is een kartonnen, rechthoekige doos met een open zijkant. In de doos zit verlichting. Je legt het velpapier in de doos en je iPhone boven op de doos met de camera boven een gat. Zo weet je altijd dat het vel papier goed in beeld is. De enige fout die je kunt maken, is dat het blad papier met de tekst omlaag ligt en jij dus een foto van een leeg vel papier maakt.

 

In de blog ‘Hoe gebruik ik een iPhone met mijn visuele beperking?’ lees je hoe ik als visueel gehandicapte door dit wonderhulpmiddel zelfstandiger ben geworden en hoe zo’n smartphone voor mij werkt.

 

De ScanBox heb ik maar een paar keer gebruikt. Ik ben van: waarom moeilijk doen als het makkelijk kan. De doos moest ik iedere keer uit de kast halen, neerzetten, papier erin, foto maken, foto uitlezen, papier eruit, doos opbergen… Mijn partner en ik doen tegenwoordig samen de post. Als er post binnenkomt leest hij deze meteen, maar hij bergt het niet op. Eens in de paar weken pak ik alle post van tafel en nemen we de post door. Wat kan bij oud papier? Wat moet nog worden opengemaakt? Waarover gaat het? Vervolgens ruim ik alles op in de juiste ordner.

Inmiddels is die ene ordner die ik van mijn moeder kreeg uitgegroeid tot zes ordners met allemaal hun eigen onderwerp en bijpassende tabbladen. Op de zijkant van de ordners zitten braille etiketten, zodat ik snel de juiste ordner uit de kast kan pakken.

 

Formuliereninvullen en belastingaangifte

Post lezen is één ding maar soms moet je formulieren invullen en retourneren. Of zoals bij de belastingdienst en het UWV online aangifte doen of een aanvraag indienen.

 

Papieren formulieren

Toen ik nog iets kon zien vulde ik de formulieren grotendeels zelf in onder de tv-loep. Mijn handschrift is niet geweldig, zeg gerust abominabel, maar mensen snapten wat ik opschreef. Formulieren waar je alleen hokjes moest aankruisen of een paar woorden hoefde in te vullen, waren geen probleem. Zodra het om veel tekst ging bewaarde ik de formulieren voor mijn moeder. Zij vulde ze dan verder in.

Voor mijn studie en van de gemeente kreeg ik regelmatig enquêtes opgestuurd over hun diensten. Het is belangrijk je mening hierover te geven vind ik en ik vulde ze altijd in. Het kostte me alleen veel meer tijd dan de tijd die ze aangaven dat het zou kosten. Een enquête die 10 minuten van mijn tijd zou kostten, kostte mij een uur.

Nu ik zelf geen formulieren meer kan invullen, doet mijn vriend dit voor me of vraag ik het aan mijn moeder. De onnodige zaken, zoals de enquêtes, vul ik niet meer in.

 

Handtekening zetten

Mijn handtekening zet ik zelf. Voorheen deed ik dit onder de tv-loep, omdat ik dan kon opzoeken waar het vakje hiervoor was. In de gevallen dat het ergens ter plaatse moest deed ik het zonder zicht, maar op gevoel. Ik weet hoe de letters eruitzien en liet iemand mij aanwijzen waar het hokje was en waar ik met mijn pen kon beginnen. De letters zitten zo in mijn hoofd dat ik ze zonder zicht kan maken. Nu ik niets meer zie, doe ik het altijd op deze laatste manier.

 

Belastingaangifte

Mijn vader doet elk jaar voor mij de belastingaangifte via internet. Gedurende het jaar bewaar ik de bonnen en facturen, waarvan ik denk dat hij er iets mee kan, in een envelop, waarop ik met mijn braille schrijfmachine het woord ‘Belasting’ heb gezet in combinatie met het betreffende jaartal. Op mijn pc heb ik een map waarin ik alle digitale facturen bewaar.

 

DigID

Voor de belastingdienst en voor aanvragen bij het UWV heb je je DigID nodig. Dit werkt prima als je niet kunt zien. Ook de app van DigID is goed toegankelijk. Het invullen van een aanvraag op de website van UWV is helaas een heel ander verhaal. Het kost mij vaak veel gedoe en gevloek om het goed te doen. Soms heb ik er zelfs goede ogen bij nodig om even mee te kijken of alles goed gaat.
Om mijn pc toegankelijk te maken voor mij werk ik met een softwarepakket op mijn pc dat tekst omzet in braille en spraak. Met behulp van SuperNova en later Jaws (screenreaders op mijn pc) kan ik o.a. internetsites lezen. De brailletekst verschijnt op een extern apparaat, dat door middel van een USB-kabel is verbonden met mijn pc.

 

Financiële zaken afhandelen

Sinds mijn achttiende houd ik zelf mijn financiële zaken bij. Dit bestaat uit diverse onderdelen.

 

Rekening inzien

Hoe ik overzicht houd op mijn af- en bijschrijvingen, is in de loop der jaren veranderd door de verbetering van de techniek en het verslechteren van mijn gezichtsvermogen.

 

Afschriften

Op mijn achttiende was de Postbank de enige bank die voor blinde klanten bankafschriften in braille verstrekte. Elke twee weken kreeg ik deze samen met het zwartschrift (=reguliere) exemplaar via de post. Zo kon ik precies zien wat er van mijn bankrekening was afgeschreven en welke bedragen er waren bijgeboekt. Deze afschriften stopte ik in een daarvoor bedoelde map, zodat ik een overzicht had van de laatste maanden.

Later ging ik over op internetbankieren en zette ik de braille afschriften stop. Hierin kon ik mijn af- en bijschrijvingen eenvoudig opzoeken en doornemen.

Tegenwoordig maak ik alleen nog gebruik van de app van mijn bank. Doordat deze veel compacter is, aangezien het op een smartphone leesbaar moet zijn, kan ik hier sneller mee werken dan met de website van mijn bank. Met een paar aanrakingen op mijn scherm zie ik mijn saldo en kan ik bijvoorbeeld geld overmaken.

 

Geld overmaken

Ook hoe ik geld overmaak is in de loop van de tijd enorm veranderd.

 

Saldo lijn

Toen ik net zelf mijn financiën bijhield, maakte ik geld over met behulp van de Girofoon (nu Saldolijn). Ik belde een telefoonnummer en werd dan geholpen door een spraakcomputer. Door middel van het intoetsen van het rekeningnummer van de ontvanger en het bijbehorende bedrag kon ik de informatie doorgeven. Na de overboeking te hebben bevestigd werd de betaling verwerkt.

 

Acceptgiro’s

Veel bedrijven stuurden bij een betalingsverzoek een acceptgiro mee. Het fijnste voor mij was als deze al in zijn geheel was ingevuld en ik alleen mijn handtekening hoefde te zetten, hem in een envelop moest doen en op de post hoefde te gooien. Helaas moest ik af en toe zelf informatie invullen. Dit deed ik onder de tv-loep. Hierbij moest ik dan heel nauwkeurig schrijven. Het gebeurde namelijk regelmatig dat ik de acceptgiro terugkreeg met de mededeling dat hij verkeerd was ingevuld of onleesbaar was. Met internetbankieren werd dit beter.

Er bestonden speciale mallen voor mensen met een visuele beperking. Dit was een hard plastic vel dat je op de acceptgiro kon leggen. In de mal zaten gaten op de plekken waar je moest schrijven. Zo kon je niet buiten het hokje schrijven. Ik heb deze een tijd geprobeerd maar vond het onprettig werken. Je moest heel goed je best doen om ervoor te zorgen dat hij niet verschoof tijdens het gebruik.

 

Internetbankieren

Nadat ik eenmaal handig was met internetbankieren, hoefde ik niet meer moeilijk te doen met de acceptgiro’s. Het nadeel bij internetbankieren was dat ik goed moest opletten dat ik alles correct overnam. Vooral de betalingskenmerken waren hierbij lastig. Het was hierbij voor mij check, check dubbel check. Zestiencijfers overnemen en foutloos intypen, daarbij kan wel eens iets misgaan.

Met behulp van SuperNova en later Jaws (screenreader op mijn pc) kon ik een overschrijvingsformulier op de internetbankiersite van mijn bank invullen. Sindsdien kreeg ik geen acceptgiro’s meer terug die fout waren ingevuld. Een screenreader is een programma op de pc dat tekst op het scherm omzet in braille en spraak.

Er is ooit iets misgegaan met een overschrijving, waardoor het geld bij de verkeerde ontvanger terechtkwam. Bij mijn bank kon je je vaste overschrijfcontacten opslaan in een soort adresboek. Gemeente Weesp stond in mijn adresboek en vlak daarboven stond de dierenarts. Ik heb een keer per ongeluk het bedrag van de gemeentelijke belasting overgemaakt naar de dierenkliniek. Ik kwam er pas achter toen ik een paar weken later door de dierenkliniek werd gebeld over het ontvangen bedrag. Waarschijnlijk had ik per ongeluk op de verkeerde ontvanger geklikt in mijn adresboek en daarna niet goed gecheckt of ik alles goed had ingevuld.

 

Bankieren via een app

Tegenwoordig gebruik ik dus de app van mijn bank om mijn financiële zaken af te handelen. Dit werkt eenvoudiger en ik ben niet meer gebonden aan mijn laptop of pc.

 

Automatische incasso

Om het mezelf makkelijk te maken, geef ik bij vaste afschrijvers, zoals de zorgverzekering, toestemming voor automatische incasso. Zo hoef ik geen energie te steken in iets wat automatisch kan en toch betaald moet worden. Dit scheelt ook weer post die ik moet laten voorlezen.

 

Contant geld

Tegenwoordig betaal ik bijna alles met mijn pinpas. Ik zorg dat ik altijd een klein bedrag cash geld in mijn portemonnee heb voor noodgevallen.

Munten zijn makkelijker te herkennen dan papiergeld.

 

Briefgeld verschilt in grote, maar als ik alleen een tien eurobiljet heb, heb ik niets om het mee te vergelijken. De nieuwe eurobiljetten hebben aan de korte zijde voelbare streepjes, waaraan je de waarde kunt herkennen. Ik vind deze zelf niet goed voelbaar, daarom probeer ik de biljetten op een vaste manier in mijn portemonnee te doen of ze op een bepaalde manier te vouwen. Munten hebben allemaal een andere rand en grote en zijn daardoor eenvoudiger uit elkaar te houden.

• 2 euromunt > Grootste munt, zachte ribbeltjes aan de zijkant.
• 1 euro munt > Afwisselend zachte ribbeltjes en gladde stukken aan de zijkant.
• 50 cent > Grote munt, met grove ribbels aan de zijkant.
• 20 cent > Gladde zijkant, met om de vijf millimeter een inkeeping.
• 10 cent > Kleinste munt, met grove ribbels aan de zijkant.
• 5 cent > Dunne munt, met gladde zijkant.

 

Pinnen

Pinnen in een winkel is eenvoudiger dan geld uit een pinautomaat halen.

 

Pinnen in een winkel

Pinautomaten in winkels hebben ongeveer allemaal dezelfde lay-out. Het enige dat ik lastig vind, is het vinden van waar ik mijn pinpas erin moet steken. Soms is dat bovenop en soms is het onderin. Ik heb contactloos betalen uitstaan, omdat ik het een onveilige optie vind. Als mijn pas er eenmaal in zit, gaat het snel.

 

In de blog ‘Hoe doe ik boodschappen met mijn visuele beperking?’ lees je over alle stappen die ik onderneem bij het boodschappen doen en dus ook over het afrekenen.

Met mijn linkerhand houd ik mijn portemonnee boven het toetsenbord om ervoor te zorgen dat anderen mijn pincode niet zien. Waarna ik met de vingers van mijn rechterhand over het numerieke toetsenbord voel en opzoek ga naar het cijfer vijf. Deze herken ik aan het voelbare puntje dat erop zit. Vanaf daar weet ik de andere cijfers te vinden. Als ik klaar ben, ga ik met mijn vinger naar rechtsonder voor de knop ‘OK’. Deze heeft ook altijd een voelbare aanduiding.

 

Pinnen bij een pinautomaat

Het lastige van pinnen bij een pinautomaat is dat deze bij elke bank anders is. Er bestaan tegenwoordig pratende pinautomaten, de geldmaat, maar die hebben wij niet hier in de buurt. Waar ik mijn pas erin doe, waar ik mijn pincode invoer en waar het geld eruit komt, zijn prima te vinden. De knoppen om het scherm heen geven problemen. Ik weet niet wat de automaat vraagt of waarvoor welke knop is. Krijg ik als ik op de knop linksboven druk 20 of 50 euro? En hoeveel bij de knop rechtsboven? Ik pin alleen bij automaten die ik goed ken. Ik leer een automaat kennen dor een paar keer met mijn moeder of partner bij de automaat geld op te nemen en dan in mijn hoofd op te slaan welke knop waarvoor is.

 

Dingen terugvinden

Zoals ik hierboven vertel, berg ik alle post op in ordners, die zijn voorzien van een braille etiket. In de mappen zitten schutbladen met braille, zodat ik de juiste sectie in een map snel kan terugvinden. Het enige nadeel is dat als ik iets eenmaal in de map heb gedaan ik het zelf bijna niet meer kan terugvinden. Mijn sectie met post van het UWV bijvoorbeeld is inmiddels enkele centimeters dik. Probeer daar zelf maar eens een brief in terug te vinden. Ik laat dat daarom, indien nodig, door iemand met goed werkende ogen opzoeken.

Ik heb eraan gedacht al mijn post in te scannen en op de pc op te slaan, maar de tijd die dat kost weegt niet op tegen het nut. Zo vaak heb ik niet iets nodig dat al is opgeborgen.

Dingen die ik digitaal ontvang sla ik op in een map op mijn pc. Daarop heb ik een map ‘Administratie’ die weer is opgedeeld in submappen. Deze hebben de naam van de organisatie waarover de documenten gaan. Als ik een aanvraag doe op de site van het UWV, sla ik de PDF van de aanvraag bijvoorbeeld op in de map UWV. Documenten krijgen een naam met een datum en waarover ze gaan, bijvoorbeeld ‘20210304 Aanvraag brailleprinter’. Zo kan ik oude aanvragen en documenten snel terugvinden. Op deze manier worden de documenten automatisch gesorteerd op datum in de map.

 

Ervaringen van andere blinden en slechtzienden

Veel blinden en slechtzienden doen het ongeveer zoals ik het doe. Sommigen laten hun post niet door familie of vrienden voorlezen, maar door een posthulp. Dit kan iemand van Koninklijke Visio zijn, Bartiméus of iemand die ze zelf betalen via het Persoons Gebonden Budget (PGB). Anderen maken gebruik van hulpmiddelen, zoals een voorleesscanner of app op hun iPhone.
Het zetten van een handtekening is niet voor iedereen even eenvoudig. Sommigen gebruiken hiervoor een stempel van hun handtekening die ze hebben laten maken.
De belastingaangifte doen sommige visueel beperkten zelf. Anderen laten het doen door familie of vrienden. Weer anderen huren een accountant in of laten het doen bij de belastingdienst. Voor dit laatste maak je een afspraak bij een serviceloket, waarbij je alle betreffende papieren meeneemt en zij doen het dan ter plaatse voor je.
Bankzaken doen de meesten zelf. De apps van veel banken zijn toegankelijk De enkeling die terughoudend is voor internetbankieren kan telefonisch bankieren, zoals met de Saldolijn.

Voor het herkennen van geld maakt een enkeling gebruik van apps op hun iPhone of een hulpmiddel, zoals de Eurocashtest en de Eurobox.

 

Ook nieuwsgierig?

Ben jij ook benieuwd naar hoe ik iets aanpak met mijn visuele beperking? Stuur me een bericht en misschien lees je het antwoord op jouw vraag in de volgende ‘Hoe doe je dat?’.