Tikje Anders

Om de vrijdag blog ik over hoe ik dingen aanpak met mijn visuele beperking. Het betreft zaken die mensen aan mij vragen of juist niet durven vragen. Deze keer: Hoe doe ik boodschappen met mijn visuele beperking?

Vooroordelen

‘Jouw partner doet zeker altijd alle boodschappen.’
‘Boodschappen doen kost jou veel geld. Jij kan immers de aanbiedingen niet lezen.’
Nou, mooi niet! Het kost mij meer tijd en energie, maar ik doe het wel.

Vooraf

Een klus die regelmatig nodig is, is het doen van boodschappen. Ik heb ruim 12 jaar op mezelf gewoond voordat ik ging samenwonen. Het doen van boodschappen is in de loop der jaren door de omstandigheden, locatie en de vernieuwde technieken veranderd. Boodschappen doen als je blind of slechtziend bent, bestaat uit diverse stappen.

Stap 1: Aanbiedingen checken en boodschappenlijst maken

De app Supermarkt+ gebruik ik om te weten welke aanbiedingen er actief zijn bij de diverse supermarkten. Via vrienden en familie hoor ik ook regelmatig of mijn favoriete producten ergens in de aanbieding zijn. Reclame op radio en tv helpt hier ook bij.
Voorheen typte ik mijn boodschappenlijst voordat ik naar de supermarkt ging uit op de computer en printte ik hem om mee te nemen naar de winkel. Tegenwoordig maak ik gebruik van de app Microsoft To Do op mijn iPhone, waarin ik een boodschappenlijst bijhoud. Als ik gedurende de week een boodschap bedenk, zet ik die meteen op de lijst. Mijn vriend heeft ook via zijn mobiel toegang tot de lijst en kan dingen toevoegen. Voorheen gebruikte ik hiervoor de app Wunderlist. Die app bestaat helaas niet meer. De app To Do heeft helaas een paar kleine toegankelijkheidsproblemen.

Stap 2: Naar de supermarkt

Doordat ik blind ben mag ik niet autorijden en fietsen. Dit betekent dat ik naar de supermarkt loop. Met mijn blindengeleidehond doe ik er ongeveer 15 minuten over om naar de Deen (plaatselijke supermarkt) te komen. Toen ik nog in Weesp woonde, liep ik met mijn taststok naar de supermarkt. Ik vond het fijn om niet op de hond te hoeven letten tijdens het boodschappen doen en afrekenen.
Omdat ik naar de supermarkt loop, koop ik niet veel spullen tegelijk. Als boodschappentas gebruik ik een rugtas, zodat ik mijn handen vrij heb. In mijn linkerhand heb ik namelijk de beugel van mijn geleidehond en in mijn rechterhand mijn herkenningsstok. Lichte dingen, zoals brood, doe ik op de terugweg soms in een tasje dat ik aan mijn onderarm hang.
Voor het geval dat ik toch grote boodschappen te voet moet doen, heb ik in de schuur een boodschappenkarretje staan (zo’n ding waar oude vrouwen mee lopen). Deze gebruikte ik in Weesp bijvoorbeeld tijdens de hamsterweken van AH, zodat ik meerdere dozen waspoeder of kattenvoer makkelijk kon meenemen.

Stap 3: Boodschappen doen

Als ik bij Deen kom, vraag ik bij de bloemenbalie om hulp bij het boodschappen doen. De baliemedewerker roept dan een winkelmedewerker op die samen met mij door de supermarkt loopt om mijn boodschappen te pakken. Ik laat de medewerker voor mij uit lopen met het winkelmandje en mijn geleidehond en ik volgen dan het geluid van de wieltjes van het mandje. Inmiddels ken ik de indeling van deze Deen en ik vertel de medewerker wat ik moet hebben. Deze pakt de boodschap en ik markeer hem in mijn telefoon als voltooid. Bij een boodschap als ‘Zes blikjes Coca Cola Regular 33 cl’ vertrouw ik erop dat het de goede verpakking is die in het mandje gaat, maar soms zijn er boodschappen die ik wil voelen om te controleren of het de juiste variant of het juiste gewicht is, zoals bijvoorbeeld een broccoli. Ik ben in het verleden thuisgekomen met de verkeerde dingen. Vorig jaar heb ik in plaats van vaatwastabletten vaatwaszout mee naar huis gekregen. Ik kwam daar pas achter toen ik het pak openmaakte. Toen baalde ik natuurlijk.
De frustrerendste momenten zijn als de winkelmedewerker niet weet wat ik bedoel. Zo wilde ik jaren geleden witte kadetjes kopen. De jonge vakkenvuller die mij moest helpen wist niet wat dat waren. Ik probeerde het vervolgens met het woord bolletjes. Ook dat zei hem niets. Waarna ik ze beschreef qua uiterlijk. Toen snapte hij wat ik wilde hebben.
Soms doe ik boodschappen met mijn (schoon)ouders. Dit is voor mij relaxter, omdat zij beter snappen wat ik zoek en ook praktischer daar ik met de auto meer kan meenemen dan als ik alleen ben. Meestal nemen we een boodschappenkarretje. Ik duw de kar vooruit en mijn (schoon)ouders sturen het vanaf de voorkant de juiste kant op.
Impulsaankopen doe ik nauwelijks, omdat ik de dingen in de schappen niet zie. Ik koop wat er op mijn lijst staat. Dit is zowel een voordeel als een nadeel. Het scheelt geld, maar als ik iets vergeten ben op de lijst te zetten of als er een dagaanbieding is, word ik er niet aan herinnerd. Als ik boodschappen doe met mijn moeder wijst ze me soms op die dingen: ‘Heb je nog wattenschijfjes nodig?’ Daardoor word ik eraan herinnerd dat die van mij bijna op zijn en neem ik ze meteen mee.
Toen ik meer zag, ging ik af en toe zelf boodschappen doen. Veel dingen kon ik herkennen aan de kleuren of ik wist precies waar het lag. Als ik het niet wist vroeg ik het aan andere klanten. Blikken soep lijken allemaal op elkaar. Er aan voelen schiet niet op en de plaatjes zeiden me weinig. Groen kleurige soep kan groentesoep zijn, maar ook erwtensoep.
Bij boodschappen die kort houdbaar zijn, vraag ik altijd wat de houdbaarheidsdatum is. Ik ben wel eens thuisgekomen met een pak yoghurt dat dezelfde dag nog op moest.

Stap 4: De rij en lopende band

Als alle boodschappen verzameld zijn, gaan we naar de kassa. Ik vind het lastig in de rij in te schatten hoe dicht ik op mijn voorganger sta en wanneer deze naar voren stapt en hoe ver dan. Mijn geleidehond doet haar best, maar mensen gaan soms eerst naar voren en dan weer een paar stappen terug. Ik volg de aanwijzingen van degene met wie ik ben.
Als het mijn beurt is, zet de supermarkthulp de spullen op de lopende band. Ik merk dat de ene winkelmedewerker hier handiger in is dan de andere. Als ik het met mijn (schoon)ouders doe, help ik mee en zetten we de zware dingen eerst op de band en dan de lichte dingen. Daarna is het afwachten tot de ruimte voor mij vrij is om verder te lopen.

Stap 5: Inpakken

De kassière is meestal nog bezig met het scannen van de boodschappen als ik bij het inpakgedeelte sta. Ik begin dan alvast met inpakken. Ik tast tussen de spullen naar de zware producten en doe die eerst in mijn tas. De andere boodschappen gaan ernaast of bovenop. Alles wordt gesorteerd van zwaar naar licht en van onkwetsbaar tot kwetsbaar. Op het eind voel ik voor de zekerheid de hele verzamelbak door met mijn hand om te zien of ik nog een boodschap heb gemist. Ik ben er thuis bij het uitpakken wel eens achter gekomen dat ik iets bij de kassa had laten liggen.
De winkelmedewerker pakt ook regelmatig mijn spullen in. Het is dan afwachten hoe de spullen in de tas gedaan worden. Thuis ontdek ik af en toe dat het brood onderin ligt en er zware dingen bovenop gelegd zijn.

Stap 6: Afrekenen

Als de kassière klaar is met het scannen van mijn boodschappen stop ik met inpakken om af te rekenen. Meestal pin ik. Inmiddels weet ik waar de pinautomaat ongeveer is.
Elke pinautomaat is anders, daarom probeer ik bij de vaste winkels te onthouden waar de pinpas erin moet. Dit is bovenin en anders onderin. Ik check bij de kassière of ik al mijn pincode kan indrukken. Soms begin ik te snel met het invoeren van mijn pincode en dan blijken er maar drie nummers geregistreerd te zijn. Ik moet dan resetten (waar ik hulp bij nodig heb) en opnieuw mijn pincode invoeren. Als de kassière aangeeft dat ik mijn pincode kan invoeren, voel ik met mijn rechterhand de cijfertoetsjes en houd ik mijn linkerhand boven de pinautomaat, zodat niemand mijn pincode kan afkijken. Op het cijfer vijf zit een puntje. Dat is mijn oriëntatiepunt en vanaf daar weet ik alle toetsen te vinden. De OK-knop zit altijd op dezelfde plek en heeft ook een voelbaar merkteken.
Ik maak geen gebruik van contactloos betalen, omdat dat mij een onveilig gevoel geeft. Vlak na de invoering van contactloos betalen heb ik bij Blokker een keer afgerekend voordat ik dit bewust wilde doen. Ik pakte mijn pinpas om de gekochte spullen te betalen, waarop de kassière zei dat ik het al had betaald. Blijkbaar was mijn pinpas al in de buurt gekomen van de pinautomaat. Aangezien ik het zelf in de hand wil hebben, heb ik de optie toen ik thuiskwam meteen uitgezet.

Online boodschappen doen

Dit is een manier van boodschappen doen die anders is dan alles wat ik hierboven beschrijf. Tegenwoordig kun je eenvoudig online, hetzij via een app of via een site, boodschappen thuis laten bezorgen. De apps van veel supermarkten zijn zeer toegankelijk heb ik begrepen. In het kader van ‘Wie kan wat beter’ ligt deze taak bij mijn partner. Hij checkt onze boodschappenlijst in de app Microsoft To Do en samen bedenken we wat we verder nodig hebben. Een paar dagen later staat de supermarkt voor de deur met dozen of kratten met boodschappen.
Indien de boodschappen aan de deur nog betaald moeten worden dan doet mijn partner dit. Het zou mij waarschijnlijk met wat gestuntel lukken, maar mijn partner heeft goede ogen, dus gaat dat een stuk sneller. Vooral nu de bezorger wegens de Coronamaatregelen 1,5 meter afstand houdt en mij daardoor lastiger kan helpen.

Ervaringen van andere blinden en slechtzienden

Online boodschappen doen is populair onder mensen met een visuele beperking. Winkels als AH, Plus, Hoogvliet, Deen en Picnic hebben toegankelijke apps. Ook bij de Jumbo kun je zelfstandig via de app je boodschappen bestellen, al schijnt de app een paar toegankelijkheidsproblemen te hebben.
Diverse slechtzienden die ik ken, doen hun boodschappen zelfstandig. Sommige nemen een hulpmiddel, zoals een loepje of kijkertje mee om de letters op een verpakking te lezen.
Zeer slechtziende en blinden doen het vaak op dezelfde manier als ik. Het kan echter ook anders. Niet alle supermarkten hebben, en nemen, de tijd om een winkelmedewerker met je mee te sturen. Mijn ervaringen zijn gelukkig zeer positief. Van andere visueel gehandicapten heb ik begrepen dat ze, omdat de supermarkt dit wil of omdat ze dit zelf fijn vinden, telefonisch hun boodschappenlijst doorgeven aan de supermarkt. De boodschappen halen ze dan, soms op afspraak, op bij de bloemen- of sigarettenbalie van de betreffende supermarkt. Het nadeel lijkt mij dat je heel specifiek moet zijn in wat je nodig hebt en dat je niet ondertussen kan checken of het inderdaad het juiste product is. Verder hoor ik dat door de supermarkt wordt gevraagd op speciale tijden te komen, omdat het dan rustiger is. Mij is dit nooit gevraagd. Het zou mij het gevoel geven dat ik beperkt word. Iedereen kan boodschappen doen wanneer hij wil. We zijn een inclusieve samenleving, waarin iedereen gelijkwaardig is en gelijkwaardig behandeld dient te worden.

Boodschappen doen in coronatijd

Het doen van boodschappen is voor mij sinds de komst van corona veranderd. Ik ga niet naar de supermarkt, omdat ik met mijn astma tot de risicogroep behoor voelt het onveilig.
Ik hoor van meerdere visueel gehandicapten dat de winkelhulp, zoals ik die hierboven omschrijf, niet meer in alle supermarkten wordt aangeboden. Het houden van 1,5 meter afstand als je niet kunt zien is lastig. Ik heb een blindengeleidehond en kan achter de winkelmedewerker aan lopen, maar mensen met een taststok geven vaak de winkelmedewerker een arm tijdens het boodschappen doen. Als ik een product wil checken kom ik ook binnen de 1,5 meter. Mijn partner deed een tijd de boodschappen, maar sinds enige tijd zijn we vrijwel volledig overgegaan op online boodschappen doen.

Ook nieuwsgierig?

Ben jij ook benieuwd naar hoe ik iets aanpak met mijn visuele beperking? Stuur me een bericht en misschien lees je het antwoord op jouw vraag in de volgende ‘Hoe doe je dat?’.