Tikje Anders

Om de vrijdag blog ik over hoe ik dingen aanpak met mijn visuele beperking. Het betreft zaken die mensen aan mij vragen of juist niet durven vragen. Deze keer: Hoe herken en gebruik ik medicatie met mijn visuele beperking?

Vooroordelen

‘Jij kunt doosjes met verschillende soorten medicijnen niet uit elkaar houden.’
‘Komt er elke dag thuiszorg bij jou thuis om je jouw medicatie te geven?’
Nou, mooi niet! Alles rond medicatie kun je over het algemeen prima zelfstandig regelen als je blind bent.

Vooraf

In mijn leven heb ik verschillende medicijnen gebruikt. Voor en na oogoperaties moest ik vaak oogzalf gebruiken. Voor mijn diverse oogkwalen heb ik verschillende oogdruppels gebruikt en voor mijn astma passeerden vele inhalatoren de revue. De laatste jaren gebruik ik iedere dag medicijnen voor mijn longen en ogen. Voor mijn ogen gebruik ik nu alleen kunsttranen, omdat mijn ogen te weinig oogvocht aanmaken. Maar hoe doe ik dat? Hieronder lees je antwoord op de vraag: Hoe herken en gebruik ik medicatie met mijn visuele beperking?

Hoe haal ik mijn medicatie bij de apotheek?

Voorheen haalde ik mijn medicijnen zelf bij de apotheek op. De apotheek is op loopafstand van mijn huis en zit naast de huisartsenpraktijk. Het nadeel hiervan vond ik vooral dat het een kleine ruimte is en ik daardoor het gevoel had dat ik in de weg stond met mijn geleidehond. Ook de nummertjes automaat is voor een blinde onhandig. Als ik die stomme paal had gevonden, moest ik aan iemand vragen welk nummer ik had en welk nummer er nu aan de beurt was. Dan vroeg ik in het algemeen wie het nummer voor mij had en of deze persoon mij wilde waarschuwen als zij aan de beurt waren. Zo wist ik dat de volgende zoemer mijn beurt aankondigde. Medicijnen thuis late bezorgen was geen optie, omdat mijn partner en ik door de weeks overdag bijna niet thuis waren.

In de blogpost ‘Hoe loop ik een route met mijn visuele beperking?’ vertel ik over hoe ik zelfstandig een route afleg met mijn taststok of geleidehond en welke andere hulpmiddelen ik hierbij gebruik.

Na de komst van corona werd het ophalen van medicatie lastiger. De balies waren verbreed met tafels, waardoor de ruimte kleiner wordt en bovendien leren geleidehonden niet 1,5 meter afstand te houden van andere mensen. Aangezien mijn partner door de coronamaatregelen volledig thuiswerkte heb ik aangegeven dat ik voortaan mijn medicijnen thuisbezorgd wilde hebben. Als er nieuwe medicijnen bij zitten, belt de apotheek om de hoofdpunten met me door te nemen.

In de blogpost ‘Hoe zit het nu met zo een blindengeleidehond?’ vertel ik wat blindengeleidehonden allemaal kunnen.

Hoe herken ik medicatie?

Om thuis zelfstandig medicatie te kunnen gebruiken, moet je weten welk medicijndoosje je moet hebben. Dat is voor mij eenvoudig: op vrijwel alle medicijndoosjes van de apotheek of drogist staat in braille wat het is. Een doosje ibuprofen of paracetamol uit elkaar houden is voor mij dus geen probleem. De apotheek let helaas af en toe niet op en plakt de sticker met mijn naam en de dosering over het braille etiket heen. Ik pulk de sticker er dan voorzichtig af om de brailleletters niet te beschadigen.
Ook als de strips of inhalatoren uit hun doosje zijn, kan ik ze herkennen of herkenbaar maken. De vorm van de pillen in een klassieke strip paracetamol hebben een andere vorm dan die in een strip ibuprofen. De pillen zijn allebei rond en plat (net als een muntstuk), maar bij de ibuprofenpil is het platte deel bol. Andere pillen hebben andere vormen of formaten. Een strip levocetirizine (mijn allergie medicatie) heeft kleine langwerpige pilletjes die speels over de strip verdeeld zitten.
Voor mijn astma gebruik ik drie verschillende inhalatoren, waarvan twee uiterlijk identiek zijn. Om de een van de ander te onderscheiden, bewerk ik de buitenkant van de ventolin inhalator met een mes. Zo komen er voelbare beschadigingen aan de buitenkant van de inhalator.
Bij onze apotheek kun je ervoor kiezen om je vaste medicatie elke drie maanden als bulk te ontvangen. Alles wat je in drie maanden nodig hebt, wordt dan in een keer geleverd.
In huis heb ik twee vaste plekken waar mijn medicatie ligt. De nieuwe, meestal dichte, dozen liggen in een la van een kast in de woonkamer. Naast mijn bed staat een grote koektrommel waarin losse strips en inhalatoren zitten. Voorheen lagen deze los op een plankje naast mijn bed, maar een van onze maine coon katers ging er aldoor met mijn medicijnen vandoor. Sindsdien zitten ze in het blik

Hoe weet ik wat erin de bijsluiter staat?

Van wat erin een bijsluiter staat, vind ik het belangrijkste om te weten hoe ik het medicijn moet gebruiken. Bij nieuwe medicatie vertelt de dokter het als hij/zij het voorschrijft. Laatst kreeg ik van de dermatoloog een ingewikkeld smeerschema voor zalf. Zij heeft het mij door de afsprakenbalie laten mailen, zodat ik het kon lezen via de pc. De apotheek vertelt bij nieuwe medicatie ook altijd iets over het gebruik. Als ik tijdens het gebruik ineens rare dingen merk aan mijn lijf, vraag ik mijn partner de bijsluiter te lezen om te zien of het toevallig een bijwerking is die in de bijsluiter wordt genoemd. Of ik zoek op internet. Veel bijsluiters staan tegenwoordig online.
Toen ik alleen woonde las ik de bijsluiter onder de tv-loep. Dit is een scherm met een camera, waarmee je teksten vergroot kunt lezen en in een ander contrast. Ik kon toen nog iets zien. Of ik belde de Nationale Bijsluiter Telefoon. Deze service is voor mensen die slechtziend of blind zijn. Via telefoonnummer 0900-0125 kon ik bijsluiterteksten van medicijnen beluisteren.

In de blogposts ‘Hoe gebruik ik een computer met mijn visuele beperking?’ en ‘hoe gebruik ik een iPhone met mijn visuele beperking?’ vertel ik hoe ik kan internetten, mailen, gamen, enz.

Hoe weet ik wat de houdbaarheidsdatum is?

Mijn medicatie staat netjes op rijtjes in de kast. Als ik nieuwe medicijnen krijg, leg ik de nieuwe dingen achter de oude dingen. Zo weet ik dat ik de oude spullen eerst opmaak. Eens per jaar neem ik met mijn moeder de la met medicatie door en verzamel ik de dingen die onverwachts verouderd zijn. In de la ligt een tasje met oude medicijnen. Eens in de zoveel tijd breng ik deze weg naar de apotheek.

Hoe gebruik ik medicijnen?

Er zijn meerdere soorten medicatie, die ik hieronder opdeel in soort.

Inhalatoren

Voor mijn astma gebruik ik drie soorten medicijnen: serevent (diskus), ventolin (diskus) en qvar (inhalator). Het verschil tussen een inhalator en een discus is de vorm. Een diskus is een platte, ronde schijf en een inhalator is een L-vormig apparaatje. De korte kant van de L stop ik in een opzetkamer. Dit is een buisvormig opzetstuk dat het mondstuk van de inhalator verlengt en de medicatie naar je mond stuurt.
Een paar jaar terug ging ik over op nieuwe astmamedicatie. Om te weten hoe de opzetkamer van mijn nieuwe inhalator werkte, kreeg ik bij de apotheek in een aparte ruimte een uitgebreide uitleg over het gebruik en het onderhoud.
Serevent en qvar gebruik ik twee keer per dag en de ventolin gebruik ik als het nodig is. In al mijn tassen zit een ventolin diskus, zodat ik er altijd eentje bij de hand heb. Elke diskus ventolin die ik uit de doos haal, bewerk ik direct met een mes, zodat ik hem kan onderscheiden van de serevent diskus, die hetzelfde aanvoelt.
Het gebruik doe ik op gevoel. Ik draai een deel van de diskus, zodat het mondstuk vrijkomt, zet deze tegen mijn mond en inhaleer. Ik sluit het mondstuk weer af en spoel mijn mond met water. Hiervoor hoef je niet te zien. Ook de qvar inhalator kan ik zelfstandig gebruiken. Ik sluit mijn mond om het mondstuk van de opzetkamer en druk op de knop van de puffer. Een paar keer goed in ademen en dan mijn mond spoelen met water.
Het enige wat ik niet zelfstandig kan is het aflezen van de resterende dosering in de diskus en inhalator. In de qvar zitten drie keer zoveel dosissen als in de serevent. Als de serevent op is, merk ik dit meteen, omdat ik geen poederig spul op mijn tong voel na het inademen. Voor de qvar merk ik dat niet. Tegenwoordig wissel ik de qvar zodra er drie diskussen van serevent leeg zijn.

Pillen

De pillen die ik gebruik kan ik door hun vorm eenvoudig uit elkaar houden. Ik weet dus op ge voel wat paracetamol, ibuprofen, tramadol of levocetirizine is. Om het uit de strip te krijgen, neem ik de strip in mijn linkerhand en met de duim en wijsvinger van mijn rechterhand pak ik de verpakte pil die ik wil hebben vast. Dan duw ik met mijn wijsvinger op de pil. Door de kracht gaat de pil door de afsluitende folie heen. Mijn wijsvinger verplaats ik dan naar waar mijn duim is, zodat ik de vrijgekomen pil tussen duim en wijsvinger kan pakken.

Oogdruppels en oogzalf

Toen ik nog bij mijn ouders woonde deden zij bij mij mijn oogdruppels als dat nodig was. In die tijd gebruikte ik alleen druppels voor korte periodes. Nadat ik op mezelf ging wonen veranderde dit. Ik heb jarenlang mijn ogen meerdere keren per dag moeten druppelen met atropine en pred forte oogdruppels. Doordat het moest, heb ik het mezelf aangeleerd. Het lastige was vooral goed te mikken. Het flesje moet recht boven het oog hangen, maar mag het niet raken. In het begin gingen er redelijk wat druppels naast, maar oefening baart kunst en uiteindelijk ging het vrijwel altijd goed.
De enige oogmedicatie die ik tegenwoordig gebruik is vidisic carbogel (pipetjes met ooggel) en duratearsz (oogzalf). Mijn ogen maken te weinig oogvocht aan, waardoor ik meerdere keren per dag moet druppelen met kunsttranen. Het bleek dat ik slecht reageer op kunsttranen met conserveringsmiddel. Ik heb diverse varianten kunsttranen gebruikt en geprobeerd, waaronder oculotect. Uiteindelijk bleek de huidige combinatie voor mij het beste.
Het enige nadeel van de vidisic is dat er regelmatig leveringsproblemen zijn en de druppels niet verkrijgbaar zijn. De apotheek geeft dan een alternatief middel, wat negen van de tien keer problemen geeft met mijn ogen.

In de blogposts ‘Over Debby’ en ‘Hoe leg ik uit wat ik als blinde of slechtziende zie?’ vertel ik meer over de oorzaak, het verloop en de gevolgen van mijn oogaandoening.

De vidisic zit in kleine pipetjes, die voor eenmalig gebruik zijn. De pipetjes zitten met tien stuks aan elkaar vast. Als ik er eentje nodig heb, breek ik deze af. Het pipetje zit dicht met een stukje plastic. Dit breek ik met een draaiende beweging af. Het pipetje is dan open. Ik kantel mijn hoofd naar achteren en houd het pipetje boven mijn rechteroog en knijp erin. Ik knipper met mijn oog om het vocht te verspreidden. Daarna doe ik hetzelfde bij het linkeroog. En daarna weer terug naar het rechteroog. Zo ga ik door totdat het pipetje leeg is. Met een tissue dep ik het overtollige vocht dat uit mijn oog is gelopen weg.
Dit doe ik overdag om de drie uur. Om het niet te vergeten heb ik in mijn iPhone een herinnering staan die me met een alarm laat weten dat het tijd is voor de oogdruppels. Soms moet het vaker. Bijvoorbeeld als het erg warm is of in de winter als de kachel aan staat. Ik merk het als mijn ogen te droog worden, doordat ze dan irriteren of pijn doen. Net als de ventolin heb ik in elke tas een aantal vidisec pipetjes zitten, zodat ik nooit zonder oogdruppels zit.
Oogzalf kan ik niet zelfstandig aanbrengen. Ik kan hiermee minder goed mikken. De duratearsz doet mijn vriend daarom voor mij voordat we gaan slapen. Ik ga dan op mijn rug liggen en houd met mijn vinger mijn oog open, zodat hij de zalf erin kan doen. Ondanks dat ik het niet zelf kan doen, gebruik ik nu ’s nachts liever de oogzalf. Vidisic werkt niet lang genoeg om de hele nacht door te komen. Oogzalf blijft doordat het vetter is langer in het oog zitten.
Toen ik alleen woonde heb ik na oogoperaties voor korte periodes oogzalf moeten gebruiken. Af en toe ging ik dan bij mijn ouders logeren, zodat zij konden helpen. Ook heb ik een paar keer via de huisarts thuiszorg geregeld: een wijkverpleegkundige kwam dan meerdere keren per dag langs om te helpen met de oogzalf. Op mijn werk hebben collega’s me ook wel eens geholpen met zalven.

Drankjes

Het lastige van drankjes is dat je ze moet afmeten in zo’n minimaatbekertje. Ik weet nooit tot waar ik moet schenken in dat bijgeleverde mini ding. Ook kan ik er mijn vinger niet insteken om te voelen hoe vol het is. Zienden mensen hebben als alternatief het gieten van de vloeistof op een lepel. Ik weet dat een theelepel 2 milliliter bevat en een eetlepel 12 milliliter. Maar ook hierbij heb ik hetzelfde probleem. In een hand de lepel en in de andere het flesje… Ik kom een hand te kort om te voelen of het goed gaat. Tegenwoordig neem ik gewoon een slok direct uit de fles. Ik weet hoe groot de slok ongeveer is door ervaring uit het verleden.

In de blogpost ‘Hoe schenk ik drinken in met mijn visuele beperking?’ vertel ik hoe ik zonder te zien hete en koude dranken inschenk.

Zalf

Het gebeurt af en toe dat ik zalf moet smeren op een klein stukje huid. Ik neem de tube dan in mijn linkerhand en leg de wijsvinger van mijn rechterhand tegen de opening van de tube. Ik knijp dan voorzichtig in de tube totdat ik een klein beetje zalf op mijn vingertop heb. Met mijn linkerhand ga ik dan naar het plekje toe. Mijn linkerhand fungeert dan als een soort richtingaanwijzer voor mijn rechterhand. Doordat er zalf op mijn vinger zit, kan ik natuurlijk niet die vinger gebruiken om de juiste plek te vinden. Daarvoor is de actie met mijn linkerhand. Als ik met mijn rechterhand bij de linker aankom haal ik mijn linkerhand weg en leg mijn wijsvinger met zalf precies op de plek waar net mijn linkerhand was. Dan is het een kwestie van de zalf goed over de plek verdelen.
Zo nu en dan heb je wondjes waar je wegens infectiegevaar absoluut niet aan mag komen en en/of waarvan je de zalf niet met blote handen mag aanraken. Toen ik alleen woonde heb ik een pan heet water over mijn voet late vallen. Mijn voet moest daarna een tijdje een paar keer per dag worden ingesmeerd met brandwondenzalf en worden verbonden. Hiervoor kwam de thuiszorg twee keer per dag bij me langs. Zij kon mij dan gelijk vertellen hoe de blaren eruitzagen en of het al aan het genezen was.

Ervaringen van andere blinden en slechtzienden

De meeste blinden en slechtzienden doen het zoals ik het doe. Mensen die verschillende soorten pillen gebruiken, en het lastig vinden alles uit elkaar te houden, hebben pillendozen met vakjes voor pillen die ze in de morgen moeten nemen, in de middag of in de avond. Familie, vrienden of wijkverpleging maakt deze doos dan eens per week voor ze klaar. Op de bakjes zitten brailleletters voor de dagen. Zo weten ze precies welke pillen voor dinsdagmiddag zijn en welke voor donderdagavond.
Veel mensen hebben zichzelf leren druppelen. Sommigen doen het net als ik op gevoel. Anderen gebruiken een speciaal hulpmiddel, zoals een druppelbril. Deze laatste is een bril die helpt het flesje met vloeistof goed op je oog te richten.
Om te onthouden dat er gedruppeld moet worden, gebruiken sommigen de app Oogdruppelen en anderen zetten net als ik een wekker.

Ook nieuwsgierig?

Ben jij ook benieuwd naar hoe ik iets aanpak met mijn visuele beperking? Stuur me een bericht en misschien lees je het antwoord op jouw vraag in de volgende ‘Hoe doe je dat?’.

Nooit meer een Tikje Anders blog missen?

Blijf per e-mail op de hoogte van nieuwe Tikje Anders blogs. Vul je e-mailadres in in het invoerveld onderaan deze pagina en druk op de knop ‘Abonneren’. Of kijk hier voor meer info.
Volg Tikje Anders ook via Facebook en Instagram.