Om de vrijdag blog ik over hoe ik dingen aanpak met mijn visuele beperking. Het betreft zaken die mensen aan mij vragen of juist niet durven vragen. Deze keer: Hoe ga ik met mijn visuele beperking om met de visuele wereld waarin wij leven?
Vooroordelen
‘De wereld wordt voor mensen met een visuele beperking steeds ontoegankelijker.’
Nou, mooi niet! Sommige dingen kosten mij misschien meer tijd of energie, maar ik doe ze wel. Andere dingen pak ik gewoon iets anders aan.
Vooraf
Mijn slechtziende vriendin, Jacky, stelde mij onderstaande lezersvraag:
‘Hoe ga jij om met de wereld die ontzettend visueel is ingesteld? Denk aan het populaire Instagram, PowerPoint of mensen die even snel de auto nemen.’
Dit is een interessante vraag, die ook anderen bezighoudt. Jacky stelde mij deze vraag toen ik net met Tikje Anders was gestart. Ik heb de vraag even laten liggen, omdat hij zo breed is en daardoor vragen raakte, die ik uitgebreider wilde bespreken in individuele blogs. Nu is het dan zo ver dat ik antwoord kan geven op haar vraag.
In deze blog verwijs ik meerdere keren naar eerder verschenen blogs. De vraag van Jacky heb ik opgedeeld in meerdere kopjes. Er bestaan nog veel meer onderwerpen die betrekking hebben op onze huidige visuele wereld. Ik beperk me in deze blog tot de onderwerpen waar Jacky naar vraagt.
Hieronder lees je hoe ik met mijn visuele beperking om ga met de visuele wereld waarin wij leven.
Sinds eind september 2021 is het mogelijk Blog Tikje Anders te volgen via Instagram. Ik heb hier lang tegenaan gehikt. Het is een social media platform dat vooral om beeld draait. Er worden filmpjes en foto’s gedeeld. Voor bloggers is het een mooie manier om hun blog onder de aandacht te brengen. Dat was voor mij een reden de stap te zetten.
Hoe gebruik ik Instagram?
Net als veel zienden mensen gebruik ik hiervoor de app van Instagram zelf. De app is toegankelijk in het gebruik. Het posten van een bericht en het bekijken van posts van anderen lukt prima. Dat ik het via de app kan doen komt doordat Apple al zijn producten voorzien heeft van de instelling VoiceOver. Als die aan staat, spreekt de telefoon alles uit wat op het scherm staat.
In de blog ‘Hoe gebruik ik een iPhone met mijn visuele beperking?’ lees je hoe VoiceOver werkt en wat ik daardoor allemaal met mijn iPhone kan doen.
Zelf een post plaatsen op Instagram
Zelf foto’s maken doe ik zelden. Het richten van de camera is lastig als je het niet ziet. Voor leuke foto’s onderling doe ik het nog wel eens maar voor een foto die ik met de hele wereld deel, vraag ik liever iemand anders een foto te maken. Op mijn pc heb ik een archief met alle foto’s die vrienden en familie hebben gemaakt van leuke momenten waar ik bij was en met mij hebben gedeeld. Bij elke blogpost zoek ik daarin een foto uit die past bij de post. Als ik niets heb, vraag ik mijn vriend een algemene foto te maken van een object dat past bij de blog.
Instagram is een visueel social medium. Ik wil dat ook mijn visueel gehandicapte volgers weten wat er op een afbeelding staat die ik post. Bij elke afbeelding kun je een bijschrift invullen. Hierin zet ik altijd een omschrijving van de foto. Dan staat er zoiets als: ‘Op de foto zie je Debby die op een bankje zit met blonde labrador Tobias zittend tussen haar benen. Op de achtergrond zie je bomen en Zaanse huizen.’ Daarna vertel ik kort iets over de blogpost waarbij de foto hoort. Ik verwijs naar mijn site om de blog te lezen en sluit af met dertig hashtags (=#) die betrekking hebben op het onderwerp van de blogpost.
Dit alles typ ik via mijn bluetooth toetsenbord. Ik had gehoopt het via de pc te kunnen doen, zoals ik het voor de Facebookpagina van Tikje Anders doe. Ik maak dan een berichtje in Word en knip dit en plak het in Facebook in het berichtveld. Op de pc kon ik op de site van Instagram hiervoor niet de juiste invoervelden vinden. Mocht iemand tips hebben, dan hoor ik ze graag.
Posts van anderen lezen
Op Instagram ben ik een zender en geen lezer. Dit komt doordat veel mensen hun posts niet opmaken zoals ik dat zelf doe. Voor ziende mensen is het beeld voldoende. VoiceOver kan veel, maar foto’s herkennen of weten wie waar op de foto staat, staat in de kinderschoenen.
Facebook en Instagram hebben zelf een soort fotoherkenning. Het is geweldig dat het er is. Het is alleen meestal niet veel zeggende informatie die je krijgt. Voor mij wordt het interessanter als iemand er ook daadwerkelijk een bijschrift bijzet, dat iets zegt over de foto. Tot begin november 2021 vertelde Facebook en Instagram ook wie er op een foto stonden. Deze functie is echter offline gehaald.
Hieronder een paar voorbeelden van posts die ik op Instagram tegenkom, waarbij de automatische omschrijving me niet meteen enthousiast op de like-knop laat drukken. De informatie is te summier.
- ‘Maybe an image of tree and nature.
- ‘Maybe an image of dog and indoors.’
- ‘Maybe an image of 1 person and footware.’
Hieronder een paar voorbeelden van posts waarin de gebruiker zelf extra info geeft en het daardoor voor mij leuker maakt om ze te lezen.
- ‘Foto by (gebruikersnaam) in (plaats). Maybe an image of food.’
Bijschrift: ‘Wat een verrassing! Mijn man heeft lekker andijviestamppot gemaakt met een gehaktbal en spekjes.’ - ‘Foto by (gebruikersnaam) in (plaats). Maybe an image of cat.
Bijschrift: ‘Deze rooie lieverd wacht me elke middag miauwend op als ik thuiskom.’ - ‘Foto by (gebruikersnaam) in (plaats). Maybe an image of dog and outdoors.’
Bijschrift: ‘Deze lieve zwarte labrador is nu al weer bijna twee jaar mijn maatje. En wat doet ze haar geleidewerk toch goed!’
Wat doet dit met mij?
Instagram is een modern social media platform. Het is leuk als je daar ondanks je beperking aan mee kunt doen. Als ik van alle foto’s zou weten wat erop staat, zou dat natuurlijk geweldig zijn. Van andere Instagrammers weet ik dat er hele mooie foto’s opstaan maar ook veel onzin. Ik hoef niet elke avond een foto van jouw bord eten te zien of te weten wat je eet. Ook de foto’s van de baby-echo die je vrouw gister kreeg interesseren mij niet. Hetzelfde geldt voor mensen die elke seconde van hun leven vastleggen met foto’s. Wel vind ik het leuk te lezen over een mooie foto of speciaal moment dat je hebt meegemaakt. Maar hoe toegankelijk Instagram en foto’s ook zouden zijn. Ik denk niet dat ik me er zo in zou verliezen als sommigen die ik ken. Ik leef liever in de echte wereld.
PowerPoint
PowerPoint is een computerprogramma, waarmee je presentaties kunt maken. Je kunt er dia’s mee laten zien, waarin je zelf teksten, afbeeldingen of filmpjes invoegt. Hierbij kies je zelf de opmaak en lay-out.
Hoe gebruik ik PowerPoint?
Op mijn iPhone maak ik dus gebruik van de instelling VoiceOver. OP mijn Windows pc en laptop heb ik een soort gelijk programma draaien genaamd JAWS. Met deze screenreader kan ik alles lezen wat op het scherm staat. Hierbij zijn plaatjes wederom uitgezonderd.
In de blog ‘Hoe gebruik ik een computer met mijn visuele beperking?’ lees je hoe JAWS werkt en wat ik ermee kan.
Hieronder meer over het gebruiken van PowerPoint en het bijwonen van een lezing die wordt gegeven aan de hand van PowerPoint.
Zelf een PowerPoint maken en gebruiken
PowerPoint hoort bij de programma’s die ik kan gebruiken met behulp van JAWS. Ik heb dit programma leren gebruiken tijdens mijn hbo-opleiding tot docent geschiedenis. Hiervoor heb ik een paar dagen training gehad bij Visio het Loo Erf. Daar leerde ik dat je binnen PowerPoint veel kan met sneltoetsen. Ik kan alleen niet zelf afbeeldingen invoegen. Toen ik iets meer zag, lukte dit wel. Afbeeldingen kun je echter alleen met de muis invoegen en op de juiste plek zetten. Als blinde kun je niet met de muis werken.
Een paar voorbeelden van handige sneltoetsen in PowerPoint:
- CTRL + N = Nieuwe presentatie maken.
- CTRL + M = Nieuwe dia invoegen. Voor als je een presentatie maakt.
- CTRL + Enter = Van het titel vak naar het hoofdtekst vak (niveau 1).
- F7 = Spellingscontrole.
- CTRL + S = Opslaan. Hiermee sla je je gemaakte presentatie op.
- F5 = Diavoorstelling. Hiermee vertoon je een diavoorstelling. Dit is op een volledig scherm, zonder menubalk. Om door de dia’s heen te lopen druk je op de spatiebalk of op Page-up of Page-down. Met Home ga je terug naar de eerste dia en met End ga je naar de laatste.
Momenteel doe ik niets met PowerPoint in de les. Vanaf volgend schooljaar wil ik dit weer gaan oppakken. Deze bestaan dan alleen uit teksten. Voor beeldmateriaal maak ik gebruik van een dvd-speler of het internet.
Een PowerPoint presentatie bijwonen
Of ik een PowerPoint voorstelling kan volgen is grotendeels afhankelijk van de persoon die de presentatie geeft. Hierbij zijn verschillende mogelijkheden.
Een PowerPoint met alleen tekst
Als het een PowerPoint is met vooral tekst dan is de presentatie voor mij meestal redelijk goed te volgen. Tenzij de spreker dingen overslaat die op de dia staan.
Een PowerPoint met decoratieve plaatjes
Als er plaatjes in een PowerPoint zitten, die onnodig zijn om het verhaal te begrijpen, is het verhaal voor mij te volgen. Het gaat dan om het verhaal en de plaatjes zijn voor de ziende medeluisteraar een leuke bonus om naar te kijken terwijl ze naar de spreker luisteren.
Plaatjes als ondersteuning van een PowerPoint
Als de plaatjes een toevoeging zijn aan een verhaal of zelfs de basis vormen voor het verhaal, wordt het voor mij lastiger het verhaal te volgen.
Mijn standaard verzoek aan het begin van een presentatie
Als ik een PowerPoint bijwoon, vraag ik meestal aan de spreker te benoemen wat hij of zij aanwijst op het scherm. De meeste sprekers presenteren met zinnen als: ‘Zoals u hier op de afbeelding ziet wisten de Romeinen al hoe ze riolen moesten bouwen.’, ‘Als u kijkt naar deze lijn in de grafiek….’ ‘Dit cijfer geeft aan dat deze groep..’, ‘Groep 1 doet deze opdracht en groep 2 deze.’, enz.
Helaas kan niet iedereen aan dit verzoek voldoen. Blijkbaar zitten ze zo vast in hun vaste aanwijsstramien dat ze dingen niet meer in woorden kunnen vatten. Tijdens de presentatie moet ik regelmatig om verduidelijking vragen: ‘Wat wees u net aan?’, ‘Wat bedoelt u met DIT cijfer?’
Men hoeft een afbeelding voor mij niet in detail te beschrijven. Ik wil alleen datgene weten dat essentieel is voor het verhaal.
Tijdens mijn hbo-studies vroeg ik vooraf de PowerPoint aan de docenten. Zo wist ik wat er precies op het scherm stond. Vooraf kopieerde ik dan de tekst uit PowerPoint naar een Word-document, zodat ik de PowerPoint-tekst als basis voor mijn college-aantekeningen kon gebruiken.
Wat doet dit met me?
Als de spreker zich aanpast, ben ik daar blij mee. Ik heb echter ook sprekers ontmoet die dit niet wilden of konden. Op de universiteit weigerde een hoogleraar speciaal en alleen voor mij zijn presentaties aan te passen. Deze man werkte niet met PowerPoint, maar tekende zelf dingen op het bord. Het uitleggen van zijn schema’ zou hem hooguit een paar minuten kosten maar hij wilde dat niet doen.
Ook op mijn opleiding tot leraar had ik een docent die maar bleef wijzen en woorden als ‘dit, ‘hier’ en ‘deze’ gebruiken, terwijl hij naar zijn dia wees. Als ik dan vroeg waarnaar hij wees, werd hij chagrijnig.
De ergste keer was tijdens een studiedag op mijn werk. Er kwam een gastspreker, zelf docent met meerdere boeken op zijn naam, iets vertellen over flexibiliteit in de klas. Zijn motto was dat je voor elke leerling een leermethode kunt vinden die bij ze past. Blijkbaar was dit een hoop blabla, want toen ik mijn vaste vraag vooraf stelde, kon hij dat niet. Hij gaf een collega van mij de opdracht de PowerPoint aan mij voor te lezen. Wat onhandig was. Want die collega moest aldoor door de spreker heen praten. Waardoor we beide steeds dingen misten. Ik heb die collega dan ook gezegd dat hij er mee kon stoppen.
Op dit soort momenten voel ik frustratie. Zo moeilijk lijkt het me niet te zeggen waar je naar wijst. Gelukkig zijn er genoeg sprekers die het wel kunnen.
Mensen die even snel de auto kunnen nemen
Ik heb er nooit moeite meegehad dat ik niet kan autorijden. Eerder ben ik jaloers op mensen die kunnen fietsen. Het lijkt me heerlijk om als je een boodschap bent vergeten even snel op de fiets te kunnen stappen naar de supermarkt. Of de tassen aan het stuur te kunnen hangen, op de bagagedrager te kunnen zetten of in fietstassen te kunnen doen. Het maakt verplaatsen in je eigen omgeving zo simpel. Je kunt op je fiets naar het werk of op bezoek bij vrienden en familie. Lekker op de fiets naar de sportclub of het theater. Als ik dat kon, zou ik me vrij voelen en zelfstandig.
Voordeel van een auto is dat je zelfstandig en mobiel bent. Wat vooral handig is buiten de regio. Op bezoek bij een vriend aan de andere kant van het land, kan binnen een paar uur.
Auto en fiets zijn echter helaas niet voor mij bestemd. Ik reis daarom vooral te voet of met het openbaar vervoer. Verder maak ik gebruik van speciaal taxivervoer. Binnen mijn regio reis ik met de regiotaxi (in andere regio’s ook wel bekent als WMO-taxi) en voor de reizen buiten mijn regio gebruik ik Valys. Beide taxiservices hebben voordelen en nadelen.
In de blogs ‘Hoe loop ik een route met mijn visuele beperking?’ en ‘Hoe reis ik met mijn visuele beperking met het openbaar vervoer?’ lees je hoe ik mij zelfstandig verplaats.
De voordelen zijn dat je voor een laag bedrag van deur tot deur wordt gebracht met een taxi. Je hoeft niet te slepen met tassen of koffers en ook zelf je route niet uit te stippelen. Het nadeel is dat je niet het alleenrecht op de taxi hebt: je kunt gecombineerd worden met andere reizigers. Hierdoor kan een reis extra lang duren. Onlangs ging ik van Hoorn naar utrecht waarbij ik tussenstops had in Hoorn, Middenbeemster, Purmerend en Utrecht. Hierbij stapten er diverse mensen in en uit. Al met al hebben we er twee uur over gedaan. Terug ging ik rechtstreeks en was ik binnen een uur thuis.
Voor andere reizen maakt het groot verschil. Als ik naar Friesland reis met het openbaar vervoer ben ik bijna vier uur onderweg. Met de auto doe je er ongeveer een uur over.
Doordat je niet weet met hoeveel mensen je gecombineerd wordt en of de combinatieroutes veel of weinig afwijken van jouw route, is het lastig om je reistijd in te schatten. Hierbij moet je rekeninghouden met een ander nadeel. Het tweede grote nadeel is namelijk dat je een kwartier afwijking hebt van je boekingstijd. Dus als ik een taxi boek om 12.00 uur, mag de taxichauffeur mij al om 11.45 uur ophalen of pas om 12.15 uur. Helaas gebeurt het ook regelmatig dat ze te laat zijn. In het bovenstaande geval is de taxi er om 12.15 uur nog niet. In een dergelijk geval bel ik om 12.15 uur meteen de taxiservice om te vragen hoelang het nog duurt.
Wat doet dit met mij?
Ik heb me er al lang geleden bij neergelegd dat het nu eenmaal zo is. Ik baal vooral als het rot weer is en ik toch door de regen naar de supermarkt moet of als de taxi veel te laat is of juist veel te vroeg. Dan voel ik me weer even extra afhankelijk.
Ervaringen van andere blinden en slechtzienden
Volgens mij balen de meeste blinden en slechtzienden wel eens van hun beperking. De een heeft er meer last van dan de ander. Ik hoor vooral van slechtzienden dat ze graag willen autorijden en hoe vervelend ze het vinden dit niet te kunnen.
Qua computergebruik gebruiken de meeste blinden die ik ken een computer met een screenreader. Niet iedereen gebruikt hierbij een brailleleesregel. Sommige doen alles met spraak. De slechtzienden gebruiken vergrotingssoftware of soms helemaal geen extra software op hun pc. PowerPoint wordt door weinig mensen gebruikt. Niet omdat het niet toegankelijk zou zijn maar gewoon omdat niet iedereen het nodig heeft.
Ik ken zowel blinden als slechtzienden die Instagram gebruiken. Het aantal blinden is hierbij beperkt. Als ik deze blog niet had, had ik ook niet op Instagram gezeten. De meesten maken gebruik van een screenreader op hun telefoon, zoals VoiceOver. Het maken van foto’s is hierbij voor blinden een stuk lastiger.
Ook nieuwsgierig?
Ben jij ook benieuwd naar hoe ik iets aanpak met mijn visuele beperking? Stuur me een bericht en misschien lees je het antwoord op jouw vraag in de volgende ‘Hoe doe je dat?’.
Nooit meer een Tikje Anders blog missen?
Blijf per e-mail op de hoogte van nieuwe Tikje Anders blogs. Vul je e-mailadres in in het invoerveld onderaan deze pagina en druk op de knop ‘Abonneren’. Of kijk hier voor meer info.
Volg Tikje Anders ook via Facebook en Instagram..