Tikje Anders

Om de vrijdag blog ik over hoe ik dingen aanpak met mijn visuele beperking. Het betreft zaken die mensen aan mij vragen of juist niet durven vragen. Deze keer: Hoe ervaar ik een vakantie met mijn visuele beperking?

Vooroordelen

‘Jij kunt niets zien, dus heb je niets aan een vakantie.’
‘Een dure reis is aan jou niet besteed.’
‘Voor jou maakt het niet uit of je in Nederland bent of aan de andere kant van de wereld. Je ziet het toch niet.’
Nou, mooi niet! Vakantie-ervaringen komen niet alleen van wat je ziet, maar van wat je meemaakt en de sfeer.

Vooraf

Ik ben gek op reizen en dan het liefst naar de zon. Tijdens een zonvakantie naar Griekenland kom ik aan het strand of het zwembad helemaal tot rust. Tussendoor een stad of dorpje bezoeken of een excursie is fijn voor de afwisseling. Ik geniet ook van een ander type vakanties. Zo maakte ik tijdens de opleiding tot docent stedenreizen naar Maastricht, Gent, Berlijn en Rome. En met mijn partner ging ik in 2016 met een groepsreis mee naar Japan. Tijdens mijn lerarenopleiding hebben we ook een reis naar Israël gemaakt. Ook ben ik met mijn ouders, met mijn middelbare school en later met een groepsreis op wintersportvakantie geweest.
Met mijn ouders ging ik vroeger jaarlijks op vliegvakantie naar Griekenland of Spanje. We gingen ook eenmalig naar Portugal, Bulgarije en Turkije. Vakanties met de auto waren meestal korte reizen naar bungalowparken in Nederland of Duitsland. Uitzonderingen waren autoreizen naar Frankrijk, Hongarije en Tsjechië. Al dit soort vakanties hebben voor mij voor- en nadelen.
Als het in een gesprek over vakantie gaat, wordt mij vaak de vraag gesteld: Wat heb jij aan vakantie? Dat leek me een mooi onderwerp voor een blogpost. Daarom lees je hieronder het antwoord op de vraag: Hoe ervaar ik een vakantie met mijn visuele beperking?

Vakantie bestaat uit meer dan mooie plaatjes

Veel mensen denken dat je alleen kunt genieten van vakantie als je kunt zien. Je vakantie-ervaring bestaat echter uit meer dan alleen de mooie plaatjes. Ik ervaar een vakantiebestemming o.a. aan de hand van de sfeer, het klimaat, de cultuur, het exotische eten, de vreemde taal en de geuren.

Manier van reizen

Elke manier van reizen heeft voor mij voor- en nadelen.

In de blogpost ‘Hoe reis ik met het openbaar vervoer met mijn visuele beperking?’ lees je hoe ik binnen Nederland zelfstandig gebruik maak van bus, tram, trein en metro.

Door de lucht

De prettigste reismethode vind ik vliegen, omdat je lange afstanden in redelijk korte tijd aflegt. Bovendien heeft een vliegtuig een simpele indeling, waardoor ik mij daarin redelijk zelfstandig kan redden. Voor veel vakantiebestemmingen nemen wij dan ook het vliegtuig. Tot nu toe ben ik in Nederland altijd vertrokken vanaf Schiphol. Het is mogelijk als je een beperking hebt assistentie te krijgen op de luchthaven. Ik heb hiervan nooit gebruik gemaakt, omdat ik tot nu toe altijd met zienden heb gereisd. Mijn geleidehond gaat niet mee op vliegvakantie. Aan een zon- / strandvakantie heeft de hond volgens mij niets. Het is er veel te warm en in veel landen wordt anders gekeken naar honden. Bovendien ken ik daar de weg niet. Als ik op vakantie ben, heeft mijn hond daarom ook vakantie en gaat uit logeren.
Voor de duidelijkheid voor het luchthavenpersoneel en andere reizigers houd ik op de luchthaven mijn taststok uitgeklapt in mijn handen. Mijn partner en ik delen tegenwoordig samen een koffer. Voorheen hadden we twee koffers. Het bleek lastig voor mijn partner om met twee koffers en mij tussen alle reizigers door over de luchthaven te navigeren. We kiezen ervoor om bij de boeking te kiezen voor een koffer van maximaal 30 kilo. Daarnaast hebben we allebei een tas handbagage met de spullen die we onderweg gebruiken of niet in de koffer willen doen.
Bij de incheckbalie melden wij dat ik blind ben. Mijn ouders zijn er, toen ze dit niet hadden gemeld, jaren geleden in het vliegtuig door een stewardess op aangesproken dat ze dit hoorden te doen. Het vliegpersoneel moet dit weten voor het geval dat er iets misgaat tijdens de vlucht. Ook is het, wegens veiligheidsredenen, verboden om met een beperking op bepaalde plekken te zitten, zoals bij de nooduitgang. Je moet bij de nooduitgang snel reageren als er gebruik van gemaakt moet worden. Iedereen moet zo snel mogelijk het toestel kunnen verlaten.
Bij de handbagagecheck krijgen we, als ze mij met mijn taststok zien, over het algemeen voorrang.
Dan komt het gedoe met de bakken waarin je spullen moeten. De laatste keer konden de telefoons en tablets gewoon in de tassen blijven. Dat was fijn. Zo hoefde ik niet mijn halve tas uit en later weer in te pakken. Ik zie de bak niet en vertrouw erop dat de beveiligging en de camera’s die er hangen voorkomen dat er iets wordt gestolen.
Mijn stok gaat meestal ook door de bagagetunnel. Mijn partner leidt me naar het scanhokje. Een van de medewerkers zorgt dat ik goed sta en na de scan mag ik doorlopen. Ze helpen hier goed bij. Ik krijg mijn stok weer in mijn handen gedrukt en dan komt mijn partner door de scan. Hij brengt me naar mijn bak met spullen. We doen alles weer op en om en we gaan verder.
Bij de gate melden we nogmaals dat ik blind ben en dat we graag als een van de eersten willen instappen. Dat is fijn omdat er dan geen groep mensen in mijn nek hijgt als ik mijn spullen in de handbagagekast stop. En ik kan rustig gaan zitten. Mijn partner reserveert altijd vooraf online de stoelen. Wij zitten het liefst op de eerste rij. Voor mijn vriend, die lang is, is de extra beenruimte fijn en voor mij is het makkelijk, omdat ik vanaf deze plek zelfstandig naar het toilet kan. Tevens vind ik het prettig dat ik niet door het gangpad tussen de stoelen door hoef te lopen. Er zijn altijd mensen die lekker onderuit zitten met uitgestoken ellebogen, knieën of voeten.
Vlak voor we opstijgen komt er een stewardess langs om te vragen of ik persoonlijke uitleg nodig heb over het gebruik van het zuurstofmasker en/of zwemvest. Het is goed dat ze dit vragen. Ik heb echter zo vaak gevlogen, dat ik weet hoe het werkt.
In vliegtuigen hoor je tijdens het vliegen altijd zo een naar ruisend geluid. Dat maakt dat ik het soms lastig vind mensen te verstaan. Het helpt natuurlijk ook niet dat je oren dicht gaan zitten door het opstijgen of dalen van het vliegtuig. Om dit enigszins tegen te gaan, kauw ik tijdens het opstijgen en landen daarom een berg toffees weg. Tijdens het vliegen luister ik via mijn iPhone naar een gedownloade film of tv-serie. Ik merk dat ik dat fijner vind dan naar een boek luisteren in het vliegtuig. In een film zitten meer geluiden, stemmen en muziek, waardoor de ruis in het vliegtuig niet zo opvalt. Het helpt ook dat mijn Apple AirPods een functie hebben om achtergrondgeluid weg te filteren.

Onderweg moet ik minimaal een keer naar het toilet. Aangezien we vooraan zitten, laat ik mijn vriend vanuit zijn stoel checken of er een rij staat voor het toilet. Als de kust vrij is, ga ik er zelfstandig heen. Ik heb al een paar keer gehad dat ik, na mijn zaken op het toilet te hebben afgerond, de doortrekknop niet kon vinden. Ik moest toen overal aan voelen met mijn handen. Heel onhygiënisch. Tegenwoordig vraag ik, voor ik het toilet inga, aan een stewardess waar de doortrekknop zit. Zodra ik dat weet, red ik me prima.

In de blogpost ‘Hoe kijk ik films en series met mijn visuele beperking?’ lees je hoe ik films en series kan volgen zonder de beelden te zien.

Over de weg

Reizen met de auto of bus vind ik lang duren. Dit komt denk ik doordat ik niet naar buiten kan kijken en genieten van het landschap. Toen ik nog iets zag, kreeg ik daar iets van mee. Nu zie ik niets meer en krijg ik dus niets mee van de omgeving. Wat ik zag was niet veel, maar het zorgde voor afleiding. Ik zag afwisseling tussen gebieden met groen en af en toe de grijze vorm van een gebouw. Ik zag auto’s en vrachtwagens voorbijrijden. Ik kon niet de merken herkennen, maar zag wel de verschillende kleuren. Tijdens het reizen luisterde ik naar een audioboek.

In de blogpost ‘Hoe leg ik uit wat ik als blinde of slechtziende zie?’ lees je wat ik vroeger zag en wat ik nu nog zie.

Omgeving verkennen en uitpakken

Bij aankomst in het appartement, het hotel of in de villa begin ik met het verkennen van de omgeving. Mijn partner wijst me waar de belangrijkste dingen zijn, zoals het toilet, de douch, de koelkast, de kast en het bed. Ook kijken we buiten naar de ligging van het zwembad en de zonnebedjes en eventuele parasols. We beslissen aan welke kant van het bed ik slaap. Ik moet ‘s nachts regelmatig naar het toilet en kies daarom voor de kant met de minste obstakels tussen het bed en het toilet.
Dan begin ik met uitpakken. Ik vind het onoverzichtelijk om uit een koffer te leven. Door heen en weer te lopen met de spullen tijdens het uitpakken, maak ik me de kamer meteen eigen.

De eerste keer dat ik douch, zoek ik uit hoe de kraan werkt. Elke douch werkt weer anders. Soms zit de kraan voor heet water links en soms zit hij rechts. Soms is het een thermostaatkraan. Sommige douches hebben extra knoppen en handels om te bepalen waar je het water uit wilt laten komen en hoe hard. Als mijn partner al heeft gedoucht, vraag ik aan hem of er nog bijzonderheden zijn die ik moet weten. Soms krijg je gratis shampoo en douchgel. Deze flesjes verdwijnen in mijn koffer. Altijd handig voor later als ik een dagje ga logeren. Thuis laat ik door iemand de flesjes uitzoeken en stop ze in opbergdozen of tassen om ze uit elkaar te houden. Voor langere vakanties neem ik mijn eigen douchgel en shampoo mee. Die flessen ken ik, en ik weet daardoor precies wat ik pak.

Ik stop zo min mogelijk energie in het verkennen van de omgeving buiten onze kamer. Van en naar de ontbijtzaal loop ik toch altijd met mijn partner. In de ontbijtzaal zet hij mij alvast aan een tafeltje en haalt eten voor ons beiden. Hij weet precies wat ik lust en waar ik gek op ben.
In de avond gaan we uiteten in het dorp of de stad waar we verblijven. Als de route simpel is, onthoud ik hem, maar voor ingewikkelde routes doe ik de moeite niet. Ik weet dat ik dat stuk toch nooit alleen zal lopen.

Toen ik in het verleden alleen op reis ging, nam ik genoeg contant geld mee. In mijn eentje in een vreemd land geldopnemen bij een pinautomaat is lastig. Elke automaat is anders en ik moet daar hulp bij hebben. Als ik met een vertrouwd iemand ben, hoeft dit niet. Zij kunnen mij helpen bij het pinnen van geld. Bovendien kun je nu ook in veel landen dingen als een restaurantrekening betalen met pin.

Bij het vertrek pak ik de koffer weer in en laat achteraf door mijn partner de kamer checken. Ik zie niet alles liggen en pak alleen in wat ik met mijn handen tegenkom. Als er iets onder het bed terecht is gekomen of in de douch op de grond ligt, mis ik het.

Soorten vakanties

Elke soort vakantie heeft voor- en nadelen.

Zonvakanties

Met mijn ouders ging ik vroeger altijd naar een appartementencomplex met een gedeeld zwembad. We wisselden dagen bij het zwembad af met dagen aan het strand. Naast de rust en het weer genoot ik van het felle licht. Ik kon toentertijd nog iets zien en had baadt bij veel licht.
Als we op het strand lagen, huurden we bedjes met een parasol. We namen de bedjes die het dichtst bij de zee waren. Ik onthield welke parasol van ons was. Zo wist ik als ik in het water was dat ik terug moest naar bijvoorbeeld de derde blauwe parasol of de gele parasol met de grote boom op de achtergrond.
Ik liep altijd voorzichtig over het strand, omdat ik moest voorkomen dat ik mijn hoofd tegen parasols stootte of over een scheerlijn viel van een parasol.

Als we bij het zwembad of op het strand lagen, moest ik af en toe naar het toilet. Vanaf het strand liep een van mijn ouders altijd met me mee naar het appartement of een strandbar. Helaas is niet elk horecatoilet even schoon en hun goede ogen kwamen daarbij goed van pas. Als we bij het zwembad lagen, liepen ze de eerste dagen met me mee. Na die tijd wist ik de route uit mijn hoofd. Dit soort routes zijn redelijk veilig. Ik hoefde niet over te steken. Ik moest vooral letten op stoepjes, trappetjes en obstakels op hoofdhoogte.

Sinds ik met mijn partner op vakantie ga, is mijn gezichtsvermogen verslechterd. Ik zie nu nog alleen maar licht en donker. Wij boeken tegenwoordig een villa of hotelkamer met privézwembad. Mijn vriend ligt het liefst tussen twaalf en drie uur op bed in het appartement. Ik lig graag bij het zwembad. In mijn eentje bij een gedeeld zwembad liggen vind ik onprettig, omdat ik de andere mensen niet in het water zie en ik niet tegen ze aan wil zwemmen. Ik wil me vrij en zorgeloos kunnen bewegen in het water. Ik heb een grote zwemband, waarop ik graag in het zwembad in de zon drijf. Ik wil geen mensen aanvaren. Bovendien kan ik de spullen, zoals mijn iPhone, die ik tijdens het zwemmen op mijn bedje achterlaat, niet in de gaten houden. Ook hoef ik rondom ons privézwembad geen rekening te houden met slingerend kinderspeelgoed en slippers of verschoven parasols en zonnebedjes. Het enige moment dat ik hierop alert ben, is als de schoonmaakster is geweest.
Ook als mijn partner ernaast ligt, geeft het hem meer rust als het zwembad privé is. Hij hoeft mij dan niet aldoor vanaf zijn bedje in de gaten te houden of met mij mee te gaan het water in.
Afgelopen reis gingen we een paar keer naar het strand. Mijn truc van het tellen van de parasols kan ik niet meer doen nu ik het niet meer zie. Als mijn vriend niet meeging het water in, hield hij mij in de gaten vanaf de kant. Ik bewoog me dan voorzichtig door het water en luisterde goed naar mijn omgeving. In mijn eentje in de zee drijven op mijn zwemband zat er niet in. Door de stroming zou ik te ver afdrijven. Ik probeerde zo goed mogelijk recht vooruit te lopen en dan onder te dompelen. Even zwemmen en dan weer teruglopen. Vlak bij de kust riep mijn vriend me, zodat ik wist hoe ver ik was afgedwaald.

Excursie(vakanties)

Ik ben een paar keer op een excursievakantie of stedentrip geweest, waarbij we een georganiseerd programma volgden. De laatste keer was onze rondreis naar Japan met Shoestring. De reis beviel ons enorm goed. Het voordeel van een georganiseerde rondreis is dat je je nergens druk om hoeft te maken. De reisorganisatie en de gids zorgen ervoor dat je van A naar B komt. We gingen van stad naar stad met een touringcar en vanaf daar bezochten we de toeristische plekken te voet, of met het openbaar vervoer. De gids reisde mee. Als we op een toeristische plek waren aangekomen, zei de gids hoeveel tijd we daar hadden en wanneer ze ons weer zou treffen op de afgesproken locatie. Zo hadden we de vrijheid zelf rond te kijken op ons eigen tempo, maar hoefden we niet elke keer zelf de routes naar de locaties uit te zoeken. Elke avond, en af en toe in de middag, werd er ergens gezamenlijk gegeten. Ook dit was vrijblijvend.
Mijn ervaring is dat als mensen zien dat je blind bent je meestal dingen mag aanraken als je erom vraagt. Als dat onmogelijk is, zorgen we dat ik op een andere manier kennismaak met de locatie. Ik kan bijvoorbeeld een gebouw aanraken, maar ik kom niet hoger dan een halve meter boven mijn hoofd. Alles daarboven krijg ik niet mee. Mijn vriend legt uit hoe iets eruitziet en tekent hierbij dingen op mijn hand met zijn vinger. We zoeken in souvenirwinkels naar modellen van de locatie, zodat ik die kan voelen en er een beeld bij krijg. Zo hebben wij hier een schaalmodel van een torii (shintopoort) op het heilige eiland Miyajima. Op ditzelfde eiland en in de stad Nara liepen tamme herten rond, die je kon voeren. Deze herten zijn net zo brutaal als de apen in de Apenheul. Je kunt eten voor ze kopen en ze voeren. Ondertussen kon ik ze van alle kanten aaien en aanraken. Je ziet hier een filmpje van mij met de herten.

Veel musea bieden audiotours aan, waarin veel te horen is over de museumstukken. In Japan bezochten we in Hiroshima bijvoorbeeld het Hiroshima Peace Memorial Museum. Het was binnen enorm druk en vrijwel alles zat achter glas. Mijn vriend regelde een Engelstalige audiotour voor me en zette me in een rustig hoekje op een bankje. Ik kreeg een kastje met nummertoetsen en een koptelefoon. Vanaf mijn bankje heb ik een voor een de museumstukken en de bijbehorende verhalen tot me genomen. Ondanks dat ik daar stil zat, leerde ik veel over de tijd van de atoombom. Toen ik alle stukken en verhalen had gehoord, hebben we een rondje door het museum gedaan, op zoek naar de paar museumstukken die ik kon aanraken.
In andere musea kun je van alles aanraken. Een paar jaar geleden heb ik een museum in Olympia (Griekenland) bezocht, waarbij beelden achter touwen stonden. Bij binnenkomst werd al meteen gezegd dat ik gewoon over het touw mocht heenstappen om de beelden te voelen.

Wintersportvakantie

Ondanks dat ik een zonaanbidder ben, ben ik ook op wintersport geweest. Ik krijg een kick van dingen die snel gaan. Toen ik nog iets kon zien, skiede ik achter iemand aan. Ik hoefde dan alleen diegene in de gaten te houden. Het skiën vind ik leuk, maar wat me altijd tegenstond waren die dikke kleren, het lopen op de zware en lompe skischoenen en het slepen met de skispullen. Bovendien heb ik er een hekel aan meer dan vijftien uur achter elkaar te reizen met een touringcar.

In de blogpost ‘Hoe sport ik met mijn visuele beperking?’ lees je hoe ik kan skiën.

Speciale reisorganisaties voor blinden en slechtzienden

Organisaties organiseren speciale reizen voor mensen met een visuele beperking. Je kunt een eigen begeleider meenemen of een begeleider via hen regelen. Ik ben twee keer met een dergelijke reisorganisatie op reis geweest. Wat mij hierbij tegenhoudt is de prijs. De reizen zijn duur vind ik.
De ene reis die ik heb gemaakt was een busreis met de Nederlandse Visueel-gehandicapte Ski Vereniging (NVSV) en de andere was een zeilvakantie met SailWise.

Ervaringen van andere blinden en slechtzienden

De blinden of slechtzienden die ik ken, gaan meestal op vakantie met ziende vrienden of familie. Sommigen gaan af en toe mee met een reis van een organisatie die speciale reizen organiseert voor blinden en slechtzienden. Slechtzienden gaan nog wel eens in hun eentje mee met een reguliere reisorganisatie. Ik heb van een paar blinde mensen gehoord dat zei dat ook doen. Dit zijn over het algemeen eerder mannen dan vrouwen. Er zijn ook mensen die de eerste keer met iemand gaan die kan zien en de jaren daarna zelf naar dezelfde locatie gaan. Zij weten daar inmiddels de weg en kunnen zich goed zelfstandig redden.
Een enkeling is avontuurlijk aangelegd, zo hoorde ik van een slechtziende die in zijn eentje ging backpacken in India en een blinde jongen die in zijn eentje door Europa reist.
Ooit hoorde ik dat je in Engeland ook hele toegankelijke reizen hebt voor onze doelgroep. Het is dan allemaal in het Engels en je moet er vanuit Nederland zelf heen reizen.
Blinden en slechtzienden die samen met zienden reizen, regelen zelden assistentie op een luchthaven. Als ze alleen reizen redden sommige slechtzienden zich zelfstandig, maar de blinden kiezen dan voor reisassistentie. Ik heb hiermee zelf geen ervaring, maar hoor dat mensen het jammer vinden dat ze niet kunnen winkelen op de luchthaven. Ze worden direct naar de gate gebracht en moeten zich daar zelf vermaken. Als je vanaf daar naar het toilet wilt, moet je dat zelfstandig doen.
Sommige geleidehondenbazen nemen hun hond mee op vakantie. De hond mag dan met ze mee in de cabine. Er is ook een zeer slechtziend stel dat samen met de geleidehond regelmatig op cruise gaat.

Waar ik de slechtzienden vooral over hoor, is de slechte verlichting in hotelkamers. Het is of te fel of te zwak. Zij nemen daarom vaak hun eigen verlichting mee of zorgen voor een goede zonnebril.

Ook nieuwsgierig?

Ben jij ook benieuwd naar hoe ik iets aanpak met mijn visuele beperking? Stuur me een bericht en misschien lees je het antwoord op jouw vraag in de volgende ‘Hoe doe je dat?’.

Nooit meer een Tikje Anders blog missen?

Blijf per e-mail op de hoogte van nieuwe Tikje Anders blogs. Vul je e-mailadres in in het invoerveld onderaan deze pagina en druk op de knop ‘Abonneren’. Of kijk hier voor meer info.
Volg Tikje Anders ook via Facebook en Instagram.