Afgelopen weekend keek ik een aflevering van het tv-programma ‘Je zal het maar hebben’, waarin een slechtziende jonge vrouw werd gevolgd. De aflevering was al op 28 februari 2024 op tv, maar toen had ik geen tijd om te kijken. In dit programma van BNNVARA staan jongeren met een ziekte, aandoening of beperking centraal. Hieronder deel ik mijn kijkervaring van aflevering 5 van dit seizoen.
Xueli heeft albinisme
Presentatrice Emma Wortelboer bezoekt Xueli (19), die albinisme heeft. Hierdoor heeft Xueli zeer wit haar, een witte huid en slechts 10% zicht. Ze loopt met een blindenstok, ziet geen diepte, is gevoelig voor licht en heeft nystagmus (wiebelogen). Xueli werd in China geboren en als baby vanwege haar beperking te vondeling gelegd. Vervolgens werd ze geadopteerd door een Nederlandse moeder. Ondanks alles laat Xueli zich niet uit het veld slaan.
Om te begrijpen wat Xueli ziet, zet Emma een speciale bril op en probeert ze haar weg te vinden door een restaurant. Stoepjes en de menukaart blijken een uitdaging. Xueli merkt dat anderen meer problemen hebben met haar beperking dan zijzelf. Ze houdt ervan zichzelf uit te dagen. Om te laten zien waartoe ze in staat is, bezoeken Emma en Xueli een klimpark, waar Emma opnieuw probeert in de schoenen van Xueli te stappen.
Vroeger op school voelde Xueli zich afgewezen en anders. Emma en Xueli praten over de angst om niet goed genoeg te zijn, vriendschappen en relaties.
Tycho heeft een dwarslaesie
Emma bezoekt verder Tycho (26), die vijftien maanden daarvoor door een snowboardongeluk een dwarslaesie opliep. Hierdoor is hij vanaf zijn tepels verlamd.
Zij gaat met Tycho op pad in een rolstoel, waardoor ze ontdekt dat het lastiger is dan het lijkt. Het vergt veel kracht en behendigheid, en je kunt niet overal door of draaien met een rolstoel. Hij geeft haar rijtips.
In de supermarkt kan je alleen meenemen wat er op je schoot past, en rijden met een rolstoel terwijl je een ijsje vasthoudt is lastig.
Emma vraagt wat Tycho doet als hij valt. Hij kan het soms zelf oplossen, maar hulp is makkelijker. Hulp vragen doet hij niet graag.
Voor zijn ongeluk woonde hij in een studentenhuis, en gelukkig bleek dat hij daar kon blijven wonen. De gangen, deuren en ruimtes waren groot genoeg voor zijn rolstoel.
Het ongeluk had tevens effect op zijn relatie. Emma praat met Tycho en zijn vriendin over hoe ze een nieuwe relatie moesten opbouwen, omdat hij door het ongeluk een ander mens was geworden. Ze moesten uitzoeken wat hij zelf kon doen en waarbij zij hem kon helpen. Dit had invloed op hun liefde.
Zijn vrienden vertellen dat hij vroeger al geen hulp wilde bij dingen, en dat is na zijn ongeluk alleen maar erger geworden. Na een jaar ging Tycho alweer de piste op om te skiën met een zitski. Zijn vrienden hebben meer moeite met het ongeluk; sommigen skiën helemaal niet meer, en voor anderen is de lol ervan af.
Wat vond ik ervan?
Ik had ‘Je zal het maar hebben’ al jaren niet meer gezien. Hoewel ik de aflevering keek vanwege het verhaal over albinisme, vond ik het verhaal over Tycho interessanter. Waarschijnlijk omdat ik zelf een visuele beperking heb en Xueli’s verhaal me daardoor niet veel nieuws bracht.
Dat de presentatrice zelf probeert te ervaren hoe het is om met de beperkingen te leven, vind ik belangrijk. Zo krijgt de kijker een beter idee van wat het betekent. Al is het natuurlijk een momentopname. Wanneer je zelf met een beperking leeft, ontwikkel je je eigen manieren en trucjes om dingen te doen. Iemand die het een uurtje ervaart, heeft dit niet en wordt in het diepe gegooid.
Ik herkende dingen die Xueli zei. Vooral dat anderen meer moeite hebben met je beperking dan jijzelf. Anderen zien obstakels, terwijl ik in oplossingen denk. Zoals Xueli houd ik ervan mezelf uit te dagen en de wereld te laten zien wat ik allemaal kan.
In het verhaal van Tycho herkende ik ook veel. Het stukje over de veranderde relatie was bij mij ook zo. Mijn partner, die mij net een jaar kende, en ik moesten ineens leren omgaan met het feit dat ik van slechtziend ineens blind was geworden. Bij dingen die ik altijd zelf kon doen had ik ineens hulp nodig, wat lastig is wanneer je zo zelfstandig bent als ik. Net als Tycho doe ik liever alles zelf en vraag ik alleen hulp wanneer ik het echt nodig heb.
Het was fijn dat er audiodescriptie beschikbaar was via de app Earcatch voor deze aflevering. Zo krijg ik toch altijd net iets meer mee. Bijvoorbeeld dat Tycho even moest slikken toen iets hem raakte. Al vertelde de audiodescriptie niet altijd datgene dat ik wilde weten. De audiodescriptie noemde Xueli’s stok een witte stok. Daarbij denken mensen sneller aan een taststok, maar ik vraag me af of het geen herkenningsstok was. Verder vond ik het jammer dat de audiodescriptie niet zegt wat voor verjaardagscadeau Xueli van haar vriendin krijgt, terwijl het wel haar reactie beschrijft.
Dat Tycho na vijftien maanden al zo zelfstandig en optimistisch is, vond ik geweldig. Niet bij de pakken neer gaan zitten, maar eruit halen wat erin zit. Xueli en Tycho waren positief. Daar houd ik van. Deze aflevering van ‘Je zal het maar hebben’ laat maar weer eens zien hoe veerkrachtig mensen kunnen zijn.
Waar kun je de aflevering bekijken?
Aflevering 5 (seizoen 23) van ‘Je zal het maar hebben’ over Xueli en Tycho is hier terug te kijken. Hij duurt ongeveer 30 minuten. Met behulp van de app Earcatch kun je hem bekijken met audiodescriptie.
Nooit meer een Tikje Anders blog missen?
Blijf per e-mail op de hoogte van nieuwe Tikje Anders blogs. Vul je e-mailadres in in het invoerveld onderaan deze pagina en druk op de knop ‘Abonneren’. Of kijk hier voor meer info.
Volg Tikje Anders ook via Twitter, Facebook en Instagram.