Tikje Anders

Om de vrijdag blog ik over hoe ik dingen aanpak met mijn visuele beperking. Het betreft zaken die mensen aan mij vragen of juist niet durven vragen. Deze keer deel 3 van: Hoe verliep de (instructie)periode met mijn derde blindengeleidehond, Tobias?

De afgelopen weken deelde ik de dagboekverslagen van de ontmoeting en instructietijd met mijn derde, inmiddels overleden, blindengeleidehond Tobias. Ook deelde ik aan de hand van dagboekverslagen en mediaberichten een aantal van onze avonturen. Doordat ik nog veel informatie uit die tijd heb, bestaat mijn blog over Tobias uit drie delen. Vandaag dus deel 3, waarin ik nog iets vertel over de werkjaren van Tobias en waarin zijn afkeuring, pensioen en overlijden aan bod komen. Heb je deel 1 of 2 nog niet gelezen? Klik dan hier voor deel 1 of hier voor deel 2.

Vooraf

Het verhaal over Tobias is te lang om in een keer te posten. Net als het verhaal over mijn tijd met Umbar heb ik het daarom opgeknipt in drie delen. Deel 1 van het drieluik ging over onze eerste ontmoeting en de instructietijd. Deel 2 stond in het teken van onze avonturen in de praktijk. In deel 3 draait het nog om een klein stukje praktijk, zijn afkeuring en zijn tijd bij zijn puppypleeggezin/adoptiegezin en zijn overlijden.

In de blogpost ‘Hoe zit het nou met zo’n blindengeleidehond?’ lees je hoe een pup blindengeleidehond wordt en wat blindengeleidehonden allemaal kunnen. Hierin vertel ik ook over de matching en de instructieperiode.

 

Tobias’ werkjaren

Toen ik in 2012 Tobias kreeg, had ik geen baan. In de zomer van 2011 had ik mijn opleiding tot docent geschiedenis afgerond. Ik deed daarom veel vrijwilligerswerk voor o.a. KNGF Geleidehonden, de Oogvereniging en Dedicon. Ondertussen zocht ik naar een vaste baan.
Vanaf mijn eerste geleidehond, Bart, ben ik ambassadeur geweest voor KNGF Geleidehonden. Ik gaf voorlichting over de geleidehond bij scholen, bedrijven en voor de media. In deel 1 en 2 van deze blog verwees ik al enkele keren naar momenten waarop Tobias en ik samen in de media verschenen. Er zijn een paar dingen waarvan ik niet meer kan achterhalen op welke datum of voor welke media ik dit heb gedaan, maar die te leuk zijn om hier niet te noemen:

• Ergens tussen juni 2013 en juni 2015 heb ik met Tobias meegedaan aan een kinderprogramma over dieren voor Zapp Live. In de tv-studio heb ik iets verteld over geleidewerk en over Tobias. Ik kan de naam van het programma en de beelden hiervan helaas niet meer terugvinden. Het was leuk om te doen. Een studio vol enthousiaste kinderen, die onder de indruk waren van Tobias.
• Een uur lang mocht ik vertellen over geleidehonden en mijn ervaringen daarmee in een radioprogramma in Amstelveen.
• Op de site van KNGF Geleidehonden staat het artikel ‘Naar de bios met Watson’, dit stuk uit 2015 gaat over een bioscoop bezoek met een toen nieuwe app. Deze app zorgt ervoor dat blinden audiodescriptie bij films hebben. De app heet tegenwoordig anders, namelijk Earcatch.

In de blogpost ‘Hoe kijk ik films en series met mijn visuele beperking?’ lees je hoe ik tv kan kijken met mijn visuele beperking en welke hulpmiddelen ik daarbij gebruik.

Tobias en ik reisden met het openbaar vervoer door het hele land. In de trein schoof ik hem onder de bank en hij sliep totdat we de trein weer uit moesten. Ook in de auto sliep hij heerlijk. Hij rolde zich op en ging pitten. Snurken kon hij overigens erg goed. Hij hield echter niet van busreizen. Kleine taxibusjes of grote stadsbussen, het was allemaal niet aan hem besteed. Toen ik hem nog maar kort had, is hij enorm geschrokken in een stadsbus die plotseling remde en hem over de vloer liet schuiven. Daarna zat hij elke busrit stijf als een plank tussen mijn benen. In taxibusjes, die waarin ook rolstoelers vervoerd worden, wilde ik altijd op de eerste stoel rechtsvoor zitten. Tobias ging dan altijd op de mat zitten die tussen de chauffeur en de rechter deur zat. Dat is de enige plek in een taxibusje, waar vloerbedekking ligt. Ook daar bleef hij stijf rechtop zitten. Met moeite kreeg ik hem zo ver om even aan de kant te gaan als er mensen in of uit moesten stappen via de deur naast hem. Hij wist daarna niet hoe snel hij weer de mat in beslag moest nemen.

 

 

In 2014 verloor ik het restje gezichtsvermogen dat ik nog had. Tobias en ik moesten hieraan wennen. Ik dacht dat ik Tobias altijd de beslissingen liet nemen. Het bleek echter dat hij lette op mijn lichaamstaal. We kregen opeens moeite met hoogteobstakels. Zo liep hij een paar keer onder een geel stationsbord door, waar ik vervolgens met mijn hoofd tegenaan knalde. Ook heb ik mijn hoofd gestoten tegen de onderkant van de stationstrap in Alkmaar. Frans (trainer van KNGF Geleidehonden) is geweest voor een extra nazorg. Tobias keek blijkbaar op dit soort momenten naar mijn hand. Waarschijnlijk maakte ik voorheen onbewust een gebaartje als ga door of bewoog mijn arm al iets meer naar rechts om het object te ontwijken. Toen ik me hiervan bewust was, ging het meteen een stuk beter. We hebben de vertrouwensband opnieuw moeten opbouwen. Het is heel anders om blind achter een hond aan te lopen of als je een beetje ziet. Je oriëntatie wordt anders. Ik gebruikte mijn gezichtsvermogen voor het bepalen van mijn route. Ik controleerde ermee of we op de juiste weg waren en ik gebruikte het om oriëntatiepunten te herkennen. Toen ik mijn zicht verloor, verloor ik ook dit vermogen.

Later in 2014 vond ik eindelijk werk. Niet in het onderwijs, maar op de afdeling Communicatie bij KNGF Geleidehonden. Ik stuurde de ambassadeurs aan die voorlichtingen gaven door het hele land. Dit was enorm leuk werk. Tobias vond het ook geweldig om mee te gaan naar kantoor. Hij had veel kantoor hondenvriendjes. In de pauze kon hij lekker los op de speelvelden en er was meestal een andere hond om mee te spelen. Alle collega’s waren gek op honden en Tobias heeft daar meerdere harten veroverd.

 

 

Eind 2018 kwam mijn droombaan op mijn pad. Ik werd docent geschiedenis op een school voor leerlingen met een beperking. Hoe leuk KNGF Geleidehonden ook was, dit was net iets beter. Het was waarvoor ik had gestudeerd. Ook hier veroverde Tobias al snel de harten van de leerlingen. Er werd flink met hem geknuffeld.

Tobias was een fantastische geleidehond. Het serieuze dat hij tijdens de training al liet zien, bleef zijn handelsmerk. Bijna wekelijks hoorde ik iemand in de trein iets zeggen over zijn gewoonte om met zijn voorpoten over elkaar (dus gekruist) te liggen. Dit ondersteunde zijn serieuze houding. Er werden af en toe zelfs foto’s van gemaakt.

Iets waaraan hij een hekel bleef hebben was water. Hij wilde niet zwemmen. Dit ging zo ver dat hij zelfs zijn poten niet nat wilde maken. Tijdens een KNGF-Ambassadeursdag op Zandvoort lette Tobias niet goed op en liep zichtzelf vast op een strook zand tussen de zee en een getijdenpoel. Roepen en aanbieden van koekjes hielpen niet om hem over te halen tien meter door de tien centimeter diepe strook met water te lopen. Na van alles proberen heeft iemand van KNGF Geleidehonden hem opgehaald. Ze kreeg hem aan de riem met moeite door het water. Ze hield er zelf natte sokken en gympen aan over.
Jaren later was hij zo intens met een hond aan het spelen dat hij zelf niet door had dat hij het Markermeer in rende. Hij wist achteraf niet wat hij met zijn natte lijf aan moest. Hij snapte niet hoe hij zich moest uitschudden.
Door zijn waterangst heeft hij uiteindelijk zijn zwemvest nauwelijks gedragen. Hij wilde gewoon niet in de sloep van mijn ouders. De enkele keren dat hij mee was, zat hij stijf rechtop midden in de boot. Hij voelde zich doodongelukkig. Zelfs het bot dat hij als afleiding kreeg, at hij niet op. En dat zegt wat voor een volbloed labrador.

Hij vond het heerlijk om langs het Markermeer te wandelen. Hij ging niet zwemmen, maar snuffelde heel wat af en was gek op spelen. Hij had wat dat betreft geen rem. Hij kon oneindig doorgaan met spelen. Als de andere hond er genoeg van had, bleef hij net zo lang uitdagen tot die weer met hem verder speelde. Deze wandelingen noemde ik Tobi Tijd.

Het enige nadeel van Tobias was dat hij te gek was op katten. Hij wilde dolgraag met ze spelen, maar snapte niet dat zij een aanstormende, blonde, lompe, labrador lijf eng is voor een dier dat een vijfde van zijn gewicht heeft. Mijn kat interesseerde het niet en negeerde Tobias, maar de katten van mijn ouders vonden hem doodeng. Ze waren Bart en Umbar gewend en die keken niet naar ze om. De katten verstopten zich boven en kwamen niet naar beneden zolang Tobias er was, Als hij maar een glimp van ze opving, rende hij al naar de trap. Hiervoor heb ik een extra nazorg aangevraagd bij KNGF Geleidehonden. Frans (trainer) kwam hiervoor langs bij mijn ouders in Westzaan. Frans wilde ook meteen een stuk lopen door Westzaan. Ik loop daar nooit met mijn honden en wist de weg niet. Desondanks hebben we een leuke wandeling kunnen maken. Het kattenprobleem ging daarna iets beter, maar de katten bleven bang voor hem. Ik nam mijn eigen kat ook wel eens mee naar mijn ouders. Mijn kat was voor een van de katten van mijn ouders zijn grote voorbeeld. Toen die door had dat Candor niet bang was voor Tobias en hem gewoon een mep gaf als hij te ver ging, kwam hij ook naar beneden. De tweede bleef echter bang. Zij waren niet de enige. Veel van mijn vrienden, familie en kennissen hadden katten. Tobias heeft menig kat tegen zich in het harnas gejaagd.

Het contact met het pleeggezin bleef heel goed. We hebben elkaar een aantal keer ontmoet en ik hield ze op de hoogte van het wel en wee van Tobias. In 2013 bezochten wij hen voor het eerst (zie deel 2) en in 2014 kwamen ze kijken waar Tobias leefde.

Tobias dronk heel veel en plaste daardoor ook veel. Er leek af en toe geen eind aan te komen. Hij is hiervoor door de dierenarts onderzocht, o.a. met een echo, maar er werden geen afwijkingen gevonden. Ook liep hij vanaf zijn vijfde af en toe mank. Hiervoor ben ik zelfs een keer met een KNGF-vrijwilliger naar het Universitair Dierenziekenhuis in Utrecht geweest voor een uitgebreid onderzoek. Ze konden niets vinden.

Tobias was, net als alle labradors, een vreetzak. Een van zijn favoriete snacks was komkommer. Al ging een stuk appel er ook altijd in.

In deel 1 vertelde ik dat ik, toen ik hem kreeg, Tobias geen leuke naam vond. Uiteindelijk noemde ik hem net zo vaak Tobias als Tobi. Op een of andere manier paste het gewoon bij hem.

Tobias wordt afgekeurd

Toen Tobias in 2018 acht werd merkte ik dat hij ouder begon te worden. Hij liep langzamer en twijfelde meer op drukke plekken. Op donderdag 3 mei 2018 had ik daarom een voorzorg bezoek voor een nieuwe geleidehond. Tobias zou doorwerken tot de nieuwe hond er was. Tijdens zo een gesprek krijg je allemaal vragen, zoals:

• Wat is je ideale hond?
  Mijn antwoord: Een kruisen tussen Bart en Tobias. Dus: Rustig, stabiel, makkelijk, moet zichzelf kunnen vermaken, moet met katten kunnen.
• Wat wil je absoluut niet in een hond?
  Mijn antwoord: Likken, aldoor aandachtvragen.
• Heb je voorkeur voor een ras of kleur?
  Mijn antwoord: Kleur maakt niet uit. Ik zie dat toch niet. Vroeger vond ik blond fijn, omdat die kleur afstak tegen het gras en ik hem daardoor tijdens het uitlaten in de gaten kon houden. Voor ras heb ik in zo verre een voorkeur dat ik een kortharige hond wil. Ik ben lichtelijk allergisch voor honden en dat merk ik vooral bij langharige honden. Ik paste weleens op de Duitse herder van een vriend en mijn ogen bleven dan maar tranen.

 

Begin 2019 was het dan zover. KNGF Geleidehonden had een nieuwe hond voor me. Deze keer een zwarte labrador teef, genaamd Tarka. Op maandag 18 februari 2019 zouden zij en ik de schoolinstructie starten. Op dat moment werd het ineens echt: Tobias gaat op zijn achtste met pensioen en ik moest binnenkort afscheid nemen van mijn lompe lieverd. Afscheid nemen van de stabiele Tobias die mijn leven weer op de rails had gezet. De serieuze Tobias waarmee ik kon lezen en schrijven. De lieve Tobias die er was toen ik blind werd. De vrolijke Tobias die mij vergezelde op de eerste stappen in het arbeidsleven. De lompe Tobias die me tijdens zijn wilde speelpartijen bijna omver kon lopen van enthousiasme. Ik wilde hem niet missen, maar het moest toch. Mijn partner en ik werkten allebei en Tobias was niet gewend een hele dag alleen thuis te blijven. Bovendien gunde ik hem een oude dag, waarbij hij het beste uit zijn leven kon halen. En dat beste was, hoe pijnlijk dat ook was, niet bij mij.

De moeilijke vraag werd: Waar gaat hij van zijn oude dag genieten? Ik hoopte dat mijn ouders hem, net als mijn eerste geleidehond, zouden adopteren. Helaas zaten zij in een onzekere tijd en konden hem op dat moment niet de oude dag bieden die hij verdiende. Maar daar was gelukkig zijn pleeggezin. Het gezin dat hem als pup had opgevoed, die dol op hem waren en waarmee ik nog altijd contact had. Ze hadden in 2018, na de voorzorg, al gezegd dat ze hem graag weer in huis wilden hebben, mocht ik geen adoptieplek voor hem hebben. Het was dan ook snel geregeld. Hoe mooi was het dat hij zijn leven bij hen begon en mocht afsluiten.

Tobias’ adoptietijd

De week voor zijn pensioen was het de week van de laatste keren. Voor het laatst met hem naar mijn werk. Voor het laatst samenlopen langs het Markermeer. Voor het laatst samen met het openbaar vervoer. Voor het laatst samen deze route lopen. Op 16 februari 2019 liep Tobias zijn laatste stukje in tuig naar en van de groenstrook voor zijn ochtenduitlaatronde. Daarna was hij met pensioen.
Samen met mijn vriend en ouders bracht ik Tobias die dag naar zijn adoptiegezin in Diemen. Het afscheid was, ondanks dat ik wist hoe geweldig hij het daar zou gaan hebben, vreselijk.

Hij had bij hen een geweldige tijd. Elke dag kon hij los in het natuurgebied bij hen in de buurt. En er was altijd een speelkameraadje bij. Zij hadden nog een afgekeurde geleidehond in huis, genaamd Una. Het toeval was dat zij na Tobias als pup te hebben gehad een nicht van Tobias in huis kregen om op te voeden voor KNGF Geleidehonden. Zij was de dochter van Tobias zus, Trix.
Ook ging hij mee naar de hondenclub, waar hij lessen volgde om zijn geleidehondenbrein bezig te houden. Hij genoot hier intens van.

 

 

Vanaf zijn tiende werd hij wat stram en stijf. Na onderzoek door de dierenarts bleek dat hij artrose had en een gescheurde kruisband. Op vrijdag 14 augustus 2020 werd hij daarom geopereerd aan zijn rechterachterpoot. Hij moest daarna revalideren en kreeg fysiotherapie. Het was heel lastig voor hem om niet te kunnen en mogen spelen. Het herstel ging heel goed en voorspoedig. Daarna kon hij weer heerlijk gek doen. Hij ging zelfs op zijn oude dag water een beetje leuk vinden.

Een jaar na zijn adoptie heb ik Tobias opgezocht. We hebben lekker geknuffeld en hebben met zijn allen een stuk gewandeld. Ik was blij om te zien dat het zo goed met hem ging en dat hij het zo naar zijn zin had. Het was ook lastig. Het was mijn gepensioneerde lieverd, maar hij was niet meer van mij. Ik moest hem na een paar uur weer achterlaten. Dat deed pijn in mijn hart. Dit is de enige keer dat ik hem helaas nog heb gezien. Vlak hierna (begin 2020) kreeg ik een burn out. Ik had geen energie en al helemaal niet voor dingen die me mentaal energie kosten. Tobias weer zien en weer afscheid nemen, daar zag ik als een berg tegenop. Na zes weken kwam corona ons land binnen en kregen we de maatregelen. Reizen met het openbaar vervoer zat er niet meer in en omdat ik astma heb, zonderden wij ons af van anderen. Na een jaar begon ik weer langzaamaan met werken. Het noodlot sloeg echter weer toe. In april 2021 kreeg ik corona, wat uitmondde in long covid. Ik had weer geen energie en zat weer een half jaar thuis. Daarna weer langzaam werk opbouwen. Mijn energie is niet meer geworden wat het was. Na een dag werken ben ik kapot.

Er bleef contact met het adoptiegezin. Ik kreeg regelmatig berichtjes en foto’s van Tobias. Ik was hier blij mee. Zo volgde ik zijn leven op afstand.
Begin 2022 kreeg ik bericht van het adoptiegezin dat het enorm goed ging met Tobias en dat hij helemaal was opgeknapt na de operatie aan zijn poot en de fysiotherapie. Hij was ook dikke maatjes met zijn huisgenootje.

Hoe liep het af?

Tijdens mijn werk op school heb en neem ik zelden de tijd om op mijn mobiel te kijken of ik berichten heb gemist. Zo ook op donderdag 17 februari 2022. Na een zware les en een pauze waarin ik niet toekwam aan pauze sta ik op het punt om met een collega even snel een rondje door het park te doen om mijn geleidehond Tarka uit te laten. Als ik op haar wacht, kijk ik even op mijn telefoon. Dan lees ik een WhatsApp-berichtje van het adoptiegezin van Tobias: ‘Hoi Debby. Kan ik je bellen?’
Op dat moment weet ik dat er iets mis is. Dat doen ze nooit, mij zo een berichtje sturen. Diep in mijn hard weet ik dat het iets ernstigs is. Er zijn twee opties: Tobias is overleden of hij staat op het punt dat te doen. Ik app terug dat ik ze met een halfuurtje bel. Tarka moet echt uit en ik besluit dat eerst te doen. Als het slechte nieuws eenmaal is uitgesproken, gaat dat lastig worden, weet ik. Ik houd de tranen nog even in. Je weet het nooit: Hoop doet leven. Twee weken geleden kreeg ik nog bericht van ze dat het zo goed ging met Tobias. Als een volleerde struisvogel steek ik mijn kop nog even in het zand. Zolang ik het slechte nieuws niet heb gehoord, bestaat het niet.
Na de ronde met Tarka door het park, dat fijn was voor haar, maar mijn brein draaide overuren. Gedachten die oppoppen en die ik weer wegdruk. Gelukkig was mijn collega mee, die me door een gesprek afleidde.
Terug op school zorg ik dat ik ergens rustig zit en bel met een zwaar hard het adoptiegezin. Verwacht en ongewild blijk ik gelijk te hebben gehad. Mijn lieve, lompe Tobias is vanmorgen ingeslapen. Terwijl de tranen stromen, hoor ik wat er gebeurd is.
Ongeveer een week geleden, kwam hij niet meer uit zijn mand als het gezin ’s ochtends naar beneden kwam. Ze dachten dat hij gewoon oud werd. Op zondag stond hij ook niet op voor zijn eten. Dat alarmeerde ze en ze gingen met hem naar de dierenarts. Daar bleek dat hij een ontsteking had in zijn evenwichtsorgaan. Hij kreeg antibiotica, maar die sloeg niet aan. Op donderdagmorgen moesten ze hem laten gaan. Hij was toen al in coma. De dierenarts heeft hem op 11-jarige leeftijd laten inslapen.
Het adoptiegezin vroeg of ik hem nog wilde zien. Dit wilde ik niet. Ik onthoud liever hoe hij was toen hij nog mijn lompe, blonde boer was.

Hij is gecremeerd. Op 10 april 2022, op de dag dat hij twaalf jaar zou zijn geworden, hebben we hem uitgestrooid. Samen met mijn ouders en partner gingen we naar het Amsterdamse Bos. Daar ontmoeten we Agnes en Ryan. Aangezien Tobias gek was op paarden hebben we hem uitgestrooid in de buurt van een ruiterpad. Achteraf hebben we koffiegedronken en hebben we mooie verhalen over hem uitgewisseld.

Mijn lieve, lompe, gekke, blonde Tobias. Ik ga jou enorm missen. We hebben zoveel met elkaar meegemaakt. Je was een bijzondere hond. Sterk qua geest en een goedzak. Heb het goed daar in die hondenhemel. Ik hoop dat Bart en Umbar je bij de regenboogbrug hebben opgewacht en dat jullie daar nog eens aan mij denken tijdens het spelen. Ik vergeet jou, en hen in ieder geval niet.

Ervaringen van andere blinden en slechtzienden

Elke geleidehond is anders. Dat maakt elke match tussen hond en baas ook anders. Inmiddels heb ik mijn vierde hond. De training en de band die je hebt met de honden verschilt per hond. Dit hoor ik ook van andere geleidehondenbazen. Elke match is weer anders. De geleidehondenschool doet zijn best de perfecte match voor de client te vinden. Hoe dit verloopt is afhankelijk van de ontwikkeling van de hond, van je eigen mindset en van externe factoren. Wat wordt er van een hond gevraagd? Wat kan de hond aan? Hebben hond en baas negatieve ervaringen gehad, bijvoorbeeld door vuurwerk? Spelen er trauma’s bij baas of hond? Alles kan. Het belangrijkste is blijven investeren in elkaar en als iets niet loopt zoals het moet, contact zoeken met de geleidehondenschool. Gaat alles perfect? Dan ben jij de gelukkige geleidehondenbaas die de juiste match getroffen heeft. Soms gaat het direct perfect en soms moet er samen hard gewerkt worden om perfect te worden. Maar ook deze reis naar de perfectie toe is goed voor de band tussen baas en hond. Bij elke nieuwe hond moet er weer worden geïnvesteerd. Je moet samen weer alles opnieuw leren.

Ook nieuwsgierig?

Ben jij ook benieuwd naar hoe ik iets aanpak met mijn visuele beperking? Stuur me een bericht en misschien lees je het antwoord op jouw vraag in de volgende ‘Hoe doe je dat?’.

Nooit meer een Tikje Anders blog missen?

Blijf per e-mail op de hoogte van nieuwe Tikje Anders blogs. Vul je e-mailadres in in het invoerveld onderaan deze pagina en druk op de knop ‘Abonneren’. Of kijk hier voor meer info.
Volg Tikje Anders ook via Facebook en Instagram.